Mãn kinh - Tiền Mãn Kinh
00 days
21 hrs
40 mins
58 secs
MÃN KINH - TIỀN MÃN KINH
KHÁI NIỆM
Tiền mãn kinh - mãn kinh là hiện tượng sinh lý bình thường của người phụ nữ xảy ra khi nồng độ estrogen giảm.
Tuổi mãn kinh bao gồm thời kỳ trước, trong và sau mãn kinh.
Tuổi mãn kinh trung bình từ 48 - 52 tuổi.
Nếu mãn kinh trước 40 tuổi gọi là mãn kinh sớm, và nếu sau 55 tuổi gọi là mãn kinh muộn.
Mãn kinh được chẩn đoán chủ yếu dựa trên lâm sàng, khi một phụ nữ từ trước vẫn có kinh đều mỗi tháng lại tự nhiên ngừng, không có kinh trong 12 chu kỳ liên tiếp.
Khi một phụ nữ còn trẻ (dưới 40 tuổi mà vô kinh liên tiếp 12 tháng) hoặc một phụ nữ đã bị cắt tử cung mà có một số các triệu chứng cơ năng của mãn kinh, muốn chẩn đoán là mãn kinh cần làm các xét nghiệm định lượng nội tiết buồng trứng và tuyến yên.
Mãn kinh thường là tự nhiên, nhưng cũng có thể do phẫu thuật cắt bỏ hai buồng trứng vì bệnh lý, do xạ trị.
TIỀN MÃN KINH
Là giai đoạn kéo dài khoảng 2 đến 5 năm trước khi kinh nguyệt dừng hẳn
Lâm sàng và chẩn đoán
Rối loạn kinh nguyệt dưới dạng chu kỳ kinh ngắn lại hay thưa ra, rong kinh, rong huyết , cường kinh
Xuất hiện hội chứng tiền kinh: tăng cân, lo âu, căng thẳng, đau vú…
Xét nghiệm nội tiết không có ý nghĩa vì thời kỳ này nội tiết đã trong tình trạng không ổn định
Chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng
Cần chẩn đoán phân biệt với nguyên nhân thực thể gây rối loạn kinh nguyệt, đặc biệt là các bệnh lý ung thư phụ khoa.
Điều trị
Thuốc ngừa thai kết hợp, đặc biệt loại thế hệ mới
Progestins dùng trong 10 ngày mỗi tháng
MÃN KINH
Mãn kinh là khi người phụ nữ đã mất kinh liên tiếp 12 tháng
Triệu chứng thường gặp khi mãn kinh.
Tắt kinh.
Mất kinh liên tiếp 12 tháng. 3.1.2. Rối loạn vận mạch.
Cơn bốc nóng mặt.
Thường xảy ra đột ngột, tự nhiên cảm thấy bốc nóng mặt, cổ, ngực.
Cơn bốc nóng xảy ra chừng vài phút, có thể ngắn hơn, chỉ vài giây, nhưng thường kèm theo triệu chứng vã mồ hôi.
Thường các cơn bốc nóng hay xảy ra vào ban đêm hoặc trong khi có stress.
- Triệu chứng này thường kéo dài 6 tháng đến vài năm, có thể 2 - 3 năm nhưng cũng có người đến 5 năm.
+ Vã mồ hôi.
Có thể kèm theo cơn bốc nóng mặt hay xảy ra đơn lẻ.
Vã mồ hôi cũng thường xảy ra vào ban đêm nên gây mất ngủ, khó chịu.
Triệu chứng thần kinh tâm lý.
Hồi hộp, mệt mỏi, khó chịu.
Mất ngủ, giảm cảm giác khi quan hệ tình dục hay lo lắng, cáu gắt, trầm cảm.
Đau nhức xương khớp, có thể xuất hiện cơn đau nhức nửa đầu (migrain).
Triệu chứng tiết niệu - sinh dục.
Âm đạo khô teo, giao hợp đau, dễ bị viêm, nhiễm khuẩn, khám âm đạo thấy niêm mạc mỏng, khô, nhợt nhạt.
Các dây chằng giữ tử cung và các cơ quan vùng chậu mất tính đàn hồi và sức căng nên dễ đưa đến sa sinh dục.
- Tử cung và cổ tử cung teo nhỏ. Nội mạc tử cung mỏng, không còn có hiện tượng phân bào hay chế tiết, rất ít mạch máu.
- Niêm mạc đường tiết niệu cũng teo mỏng, dễ nhiễm khuẩn tiết niệu, són tiểu hay đái dắt, tiểu không tự chủ.
Xét nghiệm cận lâm sàng
Xét nghiệm định lượng FSH và estradiol
Cholesterol toàn phần, triglycerid, HDL, LDL, lipoprotein.
Chức năng gan, thận, điện tim.
Chụp vú.
Sàng lọc ung thư cổ tử cung, nội mạc tử cung bằng tế bào âm đạo - cổ tử cung, soi cổ tử cung, nạo sinh thiết niêm mạc tử cung, đo mật độ xương.
Chẩn đoán.
Ở một phụ nữ từ 45 - 52 tuổi đang hành kinh, tự nhiên không có kinh 12 tháng liên tiếp, có một số triệu chứng cơ năng của mãn kinh, có thể nghĩ đến hội chứng mãn kinh.
Nếu người phụ nữ dưới 40 tuổi không còn hiện tượng kinh nguyệt nữa, có thể cho làm xét nghiệm định lượng FSH và estradiol.
Nếu FSH > 40 mIU/ml và/hoặc estradiol < 50pg/l có thể chẩn đoán mãn kinh.
Hỏi tiền sử: bản thân, gia đình: về loãng xương, tim mạch, các bệnh ung thư
Điều trị: Nội tiết và tư vấn cho người bệnh.
Nguyên tắc sử dụng nội tiết: liều thấp nhất có hiệu quả.
Thời gian sử dụng tùy thuộc vào thể trạng và yêu cầu từng người.
Phối hợp estrogen/progestogen nếu còn tử cung.
Để giống với sinh lý, estrogen được dùng là estrogen tự nhiên hoặc gần giống với tự nhiên
Hiện nay trên thị trường có nhiều loại thực phẩm chức năng gần giống với estrgen tự nhiên được sử dụng rộng rãi
Chống chỉ định sử dụng nội tiết.
Có ung thư hay nghi ngờ ung thư.
Có thai hay nghi ngờ có thai.
Có khối u liên quan đến nội tiết.
Đã bị viêm tắc tĩnh mạch hay động mạch.
Đang bị xuất huyết âm đạo bất thường chưa chẩn đoán được nguyên nhân.
Chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt.
Giữ tinh thần thanh thản, vui tươi, cảm thấy có ích cho gia đình và xã hội
Cần có hoạt động chân tay kèm theo hoạt động trí tuệ.
Dinh dưỡng theo khoa học.
Uống bổ sung các loại vitamine, vi khoáng, ăn nhẹ vào buổi tối.
Cung cấp thông tin về các triệu chứng cơ năng của tuổi mãn kinh và giải thích rõ nguyên nhân của các triệu chứng là những thay đổi nội tiết chứ không phải bệnh lý.
Cung cấp kiến thức về những bệnh lý mà tuổi mãn kinh thường gặp, cách dự phòng, chẩn đoán sớm và điều trị.
- Cung cấp kiến thức về các biện pháp điều trị và dự phòng các triệu chứng và bệnh lý nói trên, phân tích rõ về hiệu quả cũng như các tác dụng phụ có thể có của các cách điều trị, đưa ra lịch theo dõi và thời gian cần điều trị đối với mỗi triệu chứng và bệnh lý.
- Cần giải thích rõcác bệnh ung thư có thể xảy ra cho phụ nữ tuổi mãn kinh, cố gắng tập trung hướng dẫn làm các xét nghiệm để phát hiện sớm các loại ung thư ở phụ nữ cao tuổi như ung thư cổ tử cung, ung thư vú...
MÃN KINH 2
Mãn kinh là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa do sự suy giảm chức năng và hoạt động của buồng trứng, khiến cơ thể phụ nữ không còn diễn ra quá trình rụng trứng và ngưng sản xuất các loại nội tiết.
Đồng nghĩa với việc thời kỳ mãn kinh là cột mốc đánh dấu sự kết thúc chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh sản của người phụ nữ.
Trước khi ngừng hẳn kỳ kinh nguyệt, chu kỳ kinh có thể diễn ra dài hơn hoặc ngắn hơn với lượng máu kinh thay đổi thất thường.
Rất khó xác định chính xác thời điểm buồng trứng sẽ ngừng hoạt động hoàn toàn.
Mãn kinh được chẩn đoán khi phụ nữ trải qua 12 tháng liên tục không có kinh nguyệt.
Độ tuổi mãn kinh là bao nhiêu?
Một nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy, thời kỳ mãn kinh thường xảy ra ở độ tuổi 40-50, thậm chí có thể xuất hiện rất sớm ở độ tuổi 30 nhưng độ tuổi trung bình của tình trạng này là 51 tuổi.
Nếu người phụ nữ trải qua cuộc phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng, thời kỳ mãn kinh có thể bắt đầu ngay lập tức.
Một số phương pháp điều trị bệnh lý như hóa xạ trị hoặc các bệnh lý mắc phải như suy buồng trứng cũng có thể khởi động tình trạng xảy ra sớm hơn.
Nhiều trường hợp tình trạng ngừng kinh nguyệt chỉ diễn ra tạm thời và sẽ trở lại ngay sau khi phụ nữ kết thúc quá trình điều trị bệnh.
Giai đoạn của thời kỳ mãn kinh
Mãn kinh tự nhiên là sự kết thúc vĩnh viễn kỳ kinh nguyệt không do bất kỳ hình thức can thiệp điều trị y tế nào.
Thông thường, thời kỳ mãn kinh diễn tiến dần theo tuổi tác và trải qua 3 giai đoạn sau:
1. Tiền mãn kinh (chuyển tiếp mãn kinh)
Có thể bắt đầu từ 8-10 năm trước khi chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh, khi buồng trứng bắt đầu sản xuất ít Estrogen hơn.
Giai đoạn này sẽ kéo dài cho đến khi buồng trứng ngừng giải phóng trứng.
Vào khoảng 1-2 năm cuối của thời kỳ tiền mãn kinh, sự sụt giảm Estrogen sẽ diễn ra nhanh hơn.
Lúc này, phụ nữ có thể bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của mãn kinh.
Phụ nữ vẫn có thể còn kinh nguyệt trong thời gian này, đồng nghĩa với việc vẫn còn khả năng mang thai.
Phụ nữ vẫn nên tiếp tục sử dụng biện pháp tránh thai để ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn cho đến sau 12 tháng liên tục không có kinh nguyệt.
2. Mãn kinh
Thời kỳ mãn kinh chính thức bắt đầu khi phụ nữ không có kinh nguyệt trong vòng 12 tháng liên tục.
Ở giai đoạn này, buồng trứng đã ngừng hoạt động, cũng như cơ thể ngừng sản xuất nội tiết Estrogen và Progesterone.
Lưu ý rằng, thời kỳ mãn kinh có thể bắt đầu sớm hơn hoặc muộn hơn so với bình thường.
Mãn kinh sớm:
Chỉ những tình huống mãn kinh xảy ra trước năm 40 tuổi, thường xảy ra ở những phụ nữ có thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên, mắc phải bệnh lý ở tử cung hoặc buồng trứng phải điều trị cắt bỏ, hóa xạ trị trong điều trị ung thư…
Lúc này, phụ nữ hầu như không còn khả năng mang thai tự nhiên do không còn nang noãn chính hoặc noãn không phóng được (không rụng trứng).
Thống kê cho thấy, có khoảng 1% phụ nữ mãn kinh sớm trước 40 tuổi.
Mãn kinh muộn:
Chỉ những trường hợp mãn kinh xảy ra sau 55 tuổi, tuy nhiên ít gặp hơn.
3.Hậu mãn kinh (sau mãn kinh)
Là khoảng thời gian sau khi phụ nữ không còn xuất hiện kinh nguyệt, nghĩa là phần đời còn lại sau khi bước vào thời kỳ mãn kinh.
Ở thời kỳ này, các triệu chứng có thể thuyên giảm, nhưng cũng có một số trường hợp tiếp tục các triệu chứng trong một thập kỷ hoặc lâu hơn.
Vì nồng độ Estrogen suy giảm nghiêm trọng nên phụ nữ ở thời kỳ hậu mãn kinh sẽ tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe như tim mạch hoặc loãng xương.
Mãn kinh có triệu chứng gì?
Bước vào thời kỳ mãn kinh, “hệ trục vàng” ở phụ nữ gồm Vùng dưới đồi – Tuyến yên – Buồng trứng sẽ giảm hoạt động, kết quả dẫn đến sự xáo trộn bộ 3 nội tiết tố nữ quan trọng là Estrogen, Progesterone và Testosterone.
Phụ nữ sẽ đối mặt với hàng loạt triệu chứng khó chịu về cả thể chất lẫn tinh thần, bao gồm:
Bốc hỏa, cảm giác có cơn nóng đột ngột từ mặt lan khắp cơ thể.
Đổ mồ hôi vào ban đêm.
Cảm lạnh.
Khô âm đạo gây khó khăn hoặc đau đớn khi quan hệ tình dục.
Tiểu gấp và nhu cầu đi tiểu thường xuyên hơn.
Khó ngủ hoặc mất ngủ.
Dễ thay đổi tâm trạng, hay cáu kỉnh hoặc trầm cảm nhẹ.
Khô da, khô mắt và khô miệng.
Căng tức ngực.
Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) trầm trọng hơn.
Chu kỳ kinh nguyệt không đều, kỳ kinh nguyệt trở nên nhẹ nhàng hoặc nặng nề hơn so với trước đây.
Có thể xuất hiện thêm các triệu chứng sau:
Tim đập nhanh.
Nhức đầu.
Đau nhức khớp, cơ và xương.
Giảm ham muốn tình dục.
Khó tập trung hoặc suy giảm, mất trí nhớ tạm thời.
Tăng cân.
Rụng tóc hoặc tóc mỏng.
“Những thay đổi về nồng độ nội tiết tố nữ ở thời kỳ mãn kinh sẽ gây ra các triệu chứng kể trên.
Không phải ai cũng xuất hiện triệu chứng giống nhau khi bước sang thời kỳ mãn kinh.
Một số phụ nữ có thể gặp các triệu chứng mãn kinh dữ dội, trong khi những người khác lại có triệu chứng nhẹ nhàng hơn.
Các triệu chứng mãn kinh kéo dài bao lâu?
Các triệu chứng thời kỳ mãn kinh có thể kéo dài tối đa trong 10 năm.
Nhìn chung, hầu hết phụ nữ đều trải qua các triệu chứng mãn kinh trong vòng chưa đầy 5 năm.
Thời kỳ mãn kinh là kết quả của các nguyên nhân:
1. Tuổi tác
Nội tiết tố nữ suy giảm một cách tự nhiên.
Khi phụ nữ gần 30 tuổi, buồng trứng sẽ bắt đầu sản xuất ít Estrogen và Progesterone hơn, đồng thời khả năng sinh sản cũng giảm sút.
Bước sang tuổi 40, chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ có thể kéo dài hơn hoặc ngắn hơn, nặng hơn hoặc nhẹ nhàng hơn, lượng máu kinh ít hơn hoặc nhiều hơn…
Đến khi bước vào tuổi 51, buồng trứng không còn giải phóng trứng và chị em không còn kinh nguyệt.
2. Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hoặc tử cung
Trường hợp phẫu thuật cắt bỏ tử cung mà không ảnh hưởng đến buồng trứng, mặc dù không còn kinh nguyệt nhưng phụ nữ vẫn chưa mãn kinh bởi hai buồng trứng vẫn còn khả năng phóng thích trứng.
Nếu phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn hai buồng trứng và tử cung, phụ nữ sẽ chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh sớm, bỏ qua thời kỳ tiền mãn kinh.
3. Hóa xạ trị
Những liệu pháp điều trị ung thư như hóa trị, xạ trị… có thể gây ra các triệu chứng mãn kinh ngay sau quá trình điều trị.
Thời kỳ mãn kinh có thể xảy ra song song với thời kỳ tiền mãn kinh trong khoảng vài tháng đến vài năm trước khi xảy ra mãn kinh thực sự.
4. Suy buồng trứng sớm
Buồng trứng là cơ quan đảm nhận vai trò nuôi dưỡng trứng trưởng thành rồi phóng thích trứng, kết hợp với tinh trùng để diễn ra quá trình thụ thai.
Tương tự như các cơ quan khác trong cơ thể, buồng trứng cũng sẽ bị lão hóa.
Nếu buồng trứng không sản xuất đủ lượng hormone sinh sản bình thường do di truyền hoặc bệnh tự miễn dịch, thời kỳ mãn kinh sẽ đến sớm hơn.
Phụ nữ cần thăm khám ngay nếu cảm thấy các triệu chứng mãn kinh gây khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng sống.
Thông qua thăm khám, kiểm tra và trao đổi thông tin, bác sĩ sẽ hướng dẫn một số giải pháp giúp phụ nữ cảm thấy thoải mái hơn.
Có thể chỉ định toa thuốc kết hợp trong trường hợp thật sự cần thiết.
Khuyến cáo phụ nữ nên thăm khám sức khỏe tổng quát cũng như sức khỏe phụ khoa tối thiểu 6 tháng/lần để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, tăng mỡ máu…;
Đánh giá nguy cơ loãng xương; thăm khám phụ khoa phát hiện sớm các bệnh lý phụ khoa, nhất là ung thư sinh dục.
“Nếu bị chảy máu âm đạo bất thường sau khi đã mãn kinh 1 năm, phụ nữ cần thăm khám ngay bởi đó có thể là dấu hiệu của ung thư cổ tử cung hoặc ung thư nội mạc tử cung.
Chẩn đoán thời kỳ mãn kinh
Để nhận định phụ nữ có bước vào thời kỳ mãn kinh hay chưa, bác sĩ sẽ thăm khám xem xét trên nhiều phương diện gồm tuổi tác, lịch sử chu kỳ kinh, những triệu chứng gặp phải hoặc những thay đổi trên cơ thể người phụ nữ.
Có thể chỉ định phụ nữ tham gia một số xét nghiệm như:
Định lượng nội tiết buồng trứng và tuyến yên.
Hormone kích thích tuyến giáp (TSH).
Các kiểm tra xét nghiệm hormone được chỉ định trong tình huống có phẫu thuật cắt bỏ tử cung hoặc buồng trứng để chẩn đoán mãn kinh sớm, không được chỉ định trong tình huống do sinh lý.
Một số phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh nhẹ nhàng và êm dịu, nhưng cũng có nhiều trường hợp “vật lộn” với hàng loạt triệu chứng mãn kinh ảnh hưởng đến chất lượng sống.
Các giải pháp giảm thiểu và điều chỉnh triệu chứng:
1. Liệu pháp hormone thay thế
Thường được chỉ định trong điều trị cơn bốc hỏa ở phụ nữ mãn kinh.
Tùy vào tình trạng cá nhân, mức độ triệu chứng và tiền sử gia đình mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng loại Estrogen nào với liều lượng ra sao.
Khi sử dụng liệu pháp hormone, cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng để tránh các nguy cơ huyết khối tĩnh mạch, thuyên tắc não, thuyên tắc phổi… gây nguy cơ tử vong đột ngột.
Tự ý sử dụng liệu pháp hormone trong thời gian dài cũng sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư vú…
2. Thuốc bôi âm đạo
Thuốc được chỉ định để giảm khô âm đạo, ngăn ngừa việc rách hoặc chảy máu khi phụ nữ quan hệ tình dục.
Thuốc có thể ở dạng viên, gel hoặc vòng đặt âm đạo.
Tốt nhất, phụ nữ nên tham khảo và tuân thủ liều lượng dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế những rủi ro sức khỏe.
3. Sử dụng thuốc đặc trị
Trong những trường hợp không đáp ứng với liệu pháp hormone thay thế, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc đặc trị phù hợp với triệu chứng của mãn kinh, chẳng hạn như nhóm thuốc Serotonin giúp giảm cơn bốc hỏa, thuốc điều trị loãng xương, thuốc giảm rụng tóc…
4. Thuốc điều trị và ngăn ngừa loãng xương
Tuổi mãn kinh nồng độ Estrogen suy giảm nghiêm trọng sẽ gia tăng nguy cơ loãng xương, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng các loại thuốc chứa vitamin D và canxi nhằm mục đích điều trị, kết hợp phòng ngừa tình trạng loãng xương khi phụ nữ bước vào thời kỳ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh.
Cần tuân thủ đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ.
“Việc tự ý sử dụng các loại thuốc trì hoãn hoặc điều trị triệu chứng mãn kinh mà không có chỉ định và theo dõi của bác sĩ sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nguy hiểm như huyết khối ở phổi, ruột, ung thư vú…
Thăm khám và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn điều trị của bác sĩ là cách tốt nhất giúp chị em bảo vệ sức khỏe và trải qua thời kỳ mãn kinh nhẹ nhàng”,.
KHÁI NIỆM
Tiền mãn kinh - mãn kinh là hiện tượng sinh lý bình thường của người phụ nữ xảy ra khi nồng độ estrogen giảm.
Tuổi mãn kinh bao gồm thời kỳ trước, trong và sau mãn kinh.
Tuổi mãn kinh trung bình từ 48 - 52 tuổi.
Nếu mãn kinh trước 40 tuổi gọi là mãn kinh sớm, và nếu sau 55 tuổi gọi là mãn kinh muộn.
Mãn kinh được chẩn đoán chủ yếu dựa trên lâm sàng, khi một phụ nữ từ trước vẫn có kinh đều mỗi tháng lại tự nhiên ngừng, không có kinh trong 12 chu kỳ liên tiếp.
Khi một phụ nữ còn trẻ (dưới 40 tuổi mà vô kinh liên tiếp 12 tháng) hoặc một phụ nữ đã bị cắt tử cung mà có một số các triệu chứng cơ năng của mãn kinh, muốn chẩn đoán là mãn kinh cần làm các xét nghiệm định lượng nội tiết buồng trứng và tuyến yên.
Mãn kinh thường là tự nhiên, nhưng cũng có thể do phẫu thuật cắt bỏ hai buồng trứng vì bệnh lý, do xạ trị.
TIỀN MÃN KINH
Là giai đoạn kéo dài khoảng 2 đến 5 năm trước khi kinh nguyệt dừng hẳn
Lâm sàng và chẩn đoán
Rối loạn kinh nguyệt dưới dạng chu kỳ kinh ngắn lại hay thưa ra, rong kinh, rong huyết , cường kinh
Xuất hiện hội chứng tiền kinh: tăng cân, lo âu, căng thẳng, đau vú…
Xét nghiệm nội tiết không có ý nghĩa vì thời kỳ này nội tiết đã trong tình trạng không ổn định
Chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng
Cần chẩn đoán phân biệt với nguyên nhân thực thể gây rối loạn kinh nguyệt, đặc biệt là các bệnh lý ung thư phụ khoa.
Điều trị
Thuốc ngừa thai kết hợp, đặc biệt loại thế hệ mới
Progestins dùng trong 10 ngày mỗi tháng
MÃN KINH
Mãn kinh là khi người phụ nữ đã mất kinh liên tiếp 12 tháng
Triệu chứng thường gặp khi mãn kinh.
Tắt kinh.
Mất kinh liên tiếp 12 tháng. 3.1.2. Rối loạn vận mạch.
Cơn bốc nóng mặt.
Thường xảy ra đột ngột, tự nhiên cảm thấy bốc nóng mặt, cổ, ngực.
Cơn bốc nóng xảy ra chừng vài phút, có thể ngắn hơn, chỉ vài giây, nhưng thường kèm theo triệu chứng vã mồ hôi.
Thường các cơn bốc nóng hay xảy ra vào ban đêm hoặc trong khi có stress.
- Triệu chứng này thường kéo dài 6 tháng đến vài năm, có thể 2 - 3 năm nhưng cũng có người đến 5 năm.
+ Vã mồ hôi.
Có thể kèm theo cơn bốc nóng mặt hay xảy ra đơn lẻ.
Vã mồ hôi cũng thường xảy ra vào ban đêm nên gây mất ngủ, khó chịu.
Triệu chứng thần kinh tâm lý.
Hồi hộp, mệt mỏi, khó chịu.
Mất ngủ, giảm cảm giác khi quan hệ tình dục hay lo lắng, cáu gắt, trầm cảm.
Đau nhức xương khớp, có thể xuất hiện cơn đau nhức nửa đầu (migrain).
Triệu chứng tiết niệu - sinh dục.
Âm đạo khô teo, giao hợp đau, dễ bị viêm, nhiễm khuẩn, khám âm đạo thấy niêm mạc mỏng, khô, nhợt nhạt.
Các dây chằng giữ tử cung và các cơ quan vùng chậu mất tính đàn hồi và sức căng nên dễ đưa đến sa sinh dục.
- Tử cung và cổ tử cung teo nhỏ. Nội mạc tử cung mỏng, không còn có hiện tượng phân bào hay chế tiết, rất ít mạch máu.
- Niêm mạc đường tiết niệu cũng teo mỏng, dễ nhiễm khuẩn tiết niệu, són tiểu hay đái dắt, tiểu không tự chủ.
Xét nghiệm cận lâm sàng
Xét nghiệm định lượng FSH và estradiol
Cholesterol toàn phần, triglycerid, HDL, LDL, lipoprotein.
Chức năng gan, thận, điện tim.
Chụp vú.
Sàng lọc ung thư cổ tử cung, nội mạc tử cung bằng tế bào âm đạo - cổ tử cung, soi cổ tử cung, nạo sinh thiết niêm mạc tử cung, đo mật độ xương.
Chẩn đoán.
Ở một phụ nữ từ 45 - 52 tuổi đang hành kinh, tự nhiên không có kinh 12 tháng liên tiếp, có một số triệu chứng cơ năng của mãn kinh, có thể nghĩ đến hội chứng mãn kinh.
Nếu người phụ nữ dưới 40 tuổi không còn hiện tượng kinh nguyệt nữa, có thể cho làm xét nghiệm định lượng FSH và estradiol.
Nếu FSH > 40 mIU/ml và/hoặc estradiol < 50pg/l có thể chẩn đoán mãn kinh.
Hỏi tiền sử: bản thân, gia đình: về loãng xương, tim mạch, các bệnh ung thư
Điều trị: Nội tiết và tư vấn cho người bệnh.
Nguyên tắc sử dụng nội tiết: liều thấp nhất có hiệu quả.
Thời gian sử dụng tùy thuộc vào thể trạng và yêu cầu từng người.
Phối hợp estrogen/progestogen nếu còn tử cung.
Để giống với sinh lý, estrogen được dùng là estrogen tự nhiên hoặc gần giống với tự nhiên
Hiện nay trên thị trường có nhiều loại thực phẩm chức năng gần giống với estrgen tự nhiên được sử dụng rộng rãi
Chống chỉ định sử dụng nội tiết.
Có ung thư hay nghi ngờ ung thư.
Có thai hay nghi ngờ có thai.
Có khối u liên quan đến nội tiết.
Đã bị viêm tắc tĩnh mạch hay động mạch.
Đang bị xuất huyết âm đạo bất thường chưa chẩn đoán được nguyên nhân.
Chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt.
Giữ tinh thần thanh thản, vui tươi, cảm thấy có ích cho gia đình và xã hội
Cần có hoạt động chân tay kèm theo hoạt động trí tuệ.
Dinh dưỡng theo khoa học.
Uống bổ sung các loại vitamine, vi khoáng, ăn nhẹ vào buổi tối.
Cung cấp thông tin về các triệu chứng cơ năng của tuổi mãn kinh và giải thích rõ nguyên nhân của các triệu chứng là những thay đổi nội tiết chứ không phải bệnh lý.
Cung cấp kiến thức về những bệnh lý mà tuổi mãn kinh thường gặp, cách dự phòng, chẩn đoán sớm và điều trị.
- Cung cấp kiến thức về các biện pháp điều trị và dự phòng các triệu chứng và bệnh lý nói trên, phân tích rõ về hiệu quả cũng như các tác dụng phụ có thể có của các cách điều trị, đưa ra lịch theo dõi và thời gian cần điều trị đối với mỗi triệu chứng và bệnh lý.
- Cần giải thích rõcác bệnh ung thư có thể xảy ra cho phụ nữ tuổi mãn kinh, cố gắng tập trung hướng dẫn làm các xét nghiệm để phát hiện sớm các loại ung thư ở phụ nữ cao tuổi như ung thư cổ tử cung, ung thư vú...
MÃN KINH 2
Mãn kinh là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa do sự suy giảm chức năng và hoạt động của buồng trứng, khiến cơ thể phụ nữ không còn diễn ra quá trình rụng trứng và ngưng sản xuất các loại nội tiết.
Đồng nghĩa với việc thời kỳ mãn kinh là cột mốc đánh dấu sự kết thúc chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh sản của người phụ nữ.
Trước khi ngừng hẳn kỳ kinh nguyệt, chu kỳ kinh có thể diễn ra dài hơn hoặc ngắn hơn với lượng máu kinh thay đổi thất thường.
Rất khó xác định chính xác thời điểm buồng trứng sẽ ngừng hoạt động hoàn toàn.
Mãn kinh được chẩn đoán khi phụ nữ trải qua 12 tháng liên tục không có kinh nguyệt.
Độ tuổi mãn kinh là bao nhiêu?
Một nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy, thời kỳ mãn kinh thường xảy ra ở độ tuổi 40-50, thậm chí có thể xuất hiện rất sớm ở độ tuổi 30 nhưng độ tuổi trung bình của tình trạng này là 51 tuổi.
Nếu người phụ nữ trải qua cuộc phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng, thời kỳ mãn kinh có thể bắt đầu ngay lập tức.
Một số phương pháp điều trị bệnh lý như hóa xạ trị hoặc các bệnh lý mắc phải như suy buồng trứng cũng có thể khởi động tình trạng xảy ra sớm hơn.
Nhiều trường hợp tình trạng ngừng kinh nguyệt chỉ diễn ra tạm thời và sẽ trở lại ngay sau khi phụ nữ kết thúc quá trình điều trị bệnh.
Giai đoạn của thời kỳ mãn kinh
Mãn kinh tự nhiên là sự kết thúc vĩnh viễn kỳ kinh nguyệt không do bất kỳ hình thức can thiệp điều trị y tế nào.
Thông thường, thời kỳ mãn kinh diễn tiến dần theo tuổi tác và trải qua 3 giai đoạn sau:
1. Tiền mãn kinh (chuyển tiếp mãn kinh)
Có thể bắt đầu từ 8-10 năm trước khi chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh, khi buồng trứng bắt đầu sản xuất ít Estrogen hơn.
Giai đoạn này sẽ kéo dài cho đến khi buồng trứng ngừng giải phóng trứng.
Vào khoảng 1-2 năm cuối của thời kỳ tiền mãn kinh, sự sụt giảm Estrogen sẽ diễn ra nhanh hơn.
Lúc này, phụ nữ có thể bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của mãn kinh.
Phụ nữ vẫn có thể còn kinh nguyệt trong thời gian này, đồng nghĩa với việc vẫn còn khả năng mang thai.
Phụ nữ vẫn nên tiếp tục sử dụng biện pháp tránh thai để ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn cho đến sau 12 tháng liên tục không có kinh nguyệt.
2. Mãn kinh
Thời kỳ mãn kinh chính thức bắt đầu khi phụ nữ không có kinh nguyệt trong vòng 12 tháng liên tục.
Ở giai đoạn này, buồng trứng đã ngừng hoạt động, cũng như cơ thể ngừng sản xuất nội tiết Estrogen và Progesterone.
Lưu ý rằng, thời kỳ mãn kinh có thể bắt đầu sớm hơn hoặc muộn hơn so với bình thường.
Mãn kinh sớm:
Chỉ những tình huống mãn kinh xảy ra trước năm 40 tuổi, thường xảy ra ở những phụ nữ có thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên, mắc phải bệnh lý ở tử cung hoặc buồng trứng phải điều trị cắt bỏ, hóa xạ trị trong điều trị ung thư…
Lúc này, phụ nữ hầu như không còn khả năng mang thai tự nhiên do không còn nang noãn chính hoặc noãn không phóng được (không rụng trứng).
Thống kê cho thấy, có khoảng 1% phụ nữ mãn kinh sớm trước 40 tuổi.
Mãn kinh muộn:
Chỉ những trường hợp mãn kinh xảy ra sau 55 tuổi, tuy nhiên ít gặp hơn.
3.Hậu mãn kinh (sau mãn kinh)
Là khoảng thời gian sau khi phụ nữ không còn xuất hiện kinh nguyệt, nghĩa là phần đời còn lại sau khi bước vào thời kỳ mãn kinh.
Ở thời kỳ này, các triệu chứng có thể thuyên giảm, nhưng cũng có một số trường hợp tiếp tục các triệu chứng trong một thập kỷ hoặc lâu hơn.
Vì nồng độ Estrogen suy giảm nghiêm trọng nên phụ nữ ở thời kỳ hậu mãn kinh sẽ tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe như tim mạch hoặc loãng xương.
Mãn kinh có triệu chứng gì?
Bước vào thời kỳ mãn kinh, “hệ trục vàng” ở phụ nữ gồm Vùng dưới đồi – Tuyến yên – Buồng trứng sẽ giảm hoạt động, kết quả dẫn đến sự xáo trộn bộ 3 nội tiết tố nữ quan trọng là Estrogen, Progesterone và Testosterone.
Phụ nữ sẽ đối mặt với hàng loạt triệu chứng khó chịu về cả thể chất lẫn tinh thần, bao gồm:
Bốc hỏa, cảm giác có cơn nóng đột ngột từ mặt lan khắp cơ thể.
Đổ mồ hôi vào ban đêm.
Cảm lạnh.
Khô âm đạo gây khó khăn hoặc đau đớn khi quan hệ tình dục.
Tiểu gấp và nhu cầu đi tiểu thường xuyên hơn.
Khó ngủ hoặc mất ngủ.
Dễ thay đổi tâm trạng, hay cáu kỉnh hoặc trầm cảm nhẹ.
Khô da, khô mắt và khô miệng.
Căng tức ngực.
Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) trầm trọng hơn.
Chu kỳ kinh nguyệt không đều, kỳ kinh nguyệt trở nên nhẹ nhàng hoặc nặng nề hơn so với trước đây.
Có thể xuất hiện thêm các triệu chứng sau:
Tim đập nhanh.
Nhức đầu.
Đau nhức khớp, cơ và xương.
Giảm ham muốn tình dục.
Khó tập trung hoặc suy giảm, mất trí nhớ tạm thời.
Tăng cân.
Rụng tóc hoặc tóc mỏng.
“Những thay đổi về nồng độ nội tiết tố nữ ở thời kỳ mãn kinh sẽ gây ra các triệu chứng kể trên.
Không phải ai cũng xuất hiện triệu chứng giống nhau khi bước sang thời kỳ mãn kinh.
Một số phụ nữ có thể gặp các triệu chứng mãn kinh dữ dội, trong khi những người khác lại có triệu chứng nhẹ nhàng hơn.
Các triệu chứng mãn kinh kéo dài bao lâu?
Các triệu chứng thời kỳ mãn kinh có thể kéo dài tối đa trong 10 năm.
Nhìn chung, hầu hết phụ nữ đều trải qua các triệu chứng mãn kinh trong vòng chưa đầy 5 năm.
Thời kỳ mãn kinh là kết quả của các nguyên nhân:
1. Tuổi tác
Nội tiết tố nữ suy giảm một cách tự nhiên.
Khi phụ nữ gần 30 tuổi, buồng trứng sẽ bắt đầu sản xuất ít Estrogen và Progesterone hơn, đồng thời khả năng sinh sản cũng giảm sút.
Bước sang tuổi 40, chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ có thể kéo dài hơn hoặc ngắn hơn, nặng hơn hoặc nhẹ nhàng hơn, lượng máu kinh ít hơn hoặc nhiều hơn…
Đến khi bước vào tuổi 51, buồng trứng không còn giải phóng trứng và chị em không còn kinh nguyệt.
2. Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hoặc tử cung
Trường hợp phẫu thuật cắt bỏ tử cung mà không ảnh hưởng đến buồng trứng, mặc dù không còn kinh nguyệt nhưng phụ nữ vẫn chưa mãn kinh bởi hai buồng trứng vẫn còn khả năng phóng thích trứng.
Nếu phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn hai buồng trứng và tử cung, phụ nữ sẽ chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh sớm, bỏ qua thời kỳ tiền mãn kinh.
3. Hóa xạ trị
Những liệu pháp điều trị ung thư như hóa trị, xạ trị… có thể gây ra các triệu chứng mãn kinh ngay sau quá trình điều trị.
Thời kỳ mãn kinh có thể xảy ra song song với thời kỳ tiền mãn kinh trong khoảng vài tháng đến vài năm trước khi xảy ra mãn kinh thực sự.
4. Suy buồng trứng sớm
Buồng trứng là cơ quan đảm nhận vai trò nuôi dưỡng trứng trưởng thành rồi phóng thích trứng, kết hợp với tinh trùng để diễn ra quá trình thụ thai.
Tương tự như các cơ quan khác trong cơ thể, buồng trứng cũng sẽ bị lão hóa.
Nếu buồng trứng không sản xuất đủ lượng hormone sinh sản bình thường do di truyền hoặc bệnh tự miễn dịch, thời kỳ mãn kinh sẽ đến sớm hơn.
Phụ nữ cần thăm khám ngay nếu cảm thấy các triệu chứng mãn kinh gây khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng sống.
Thông qua thăm khám, kiểm tra và trao đổi thông tin, bác sĩ sẽ hướng dẫn một số giải pháp giúp phụ nữ cảm thấy thoải mái hơn.
Có thể chỉ định toa thuốc kết hợp trong trường hợp thật sự cần thiết.
Khuyến cáo phụ nữ nên thăm khám sức khỏe tổng quát cũng như sức khỏe phụ khoa tối thiểu 6 tháng/lần để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, tăng mỡ máu…;
Đánh giá nguy cơ loãng xương; thăm khám phụ khoa phát hiện sớm các bệnh lý phụ khoa, nhất là ung thư sinh dục.
“Nếu bị chảy máu âm đạo bất thường sau khi đã mãn kinh 1 năm, phụ nữ cần thăm khám ngay bởi đó có thể là dấu hiệu của ung thư cổ tử cung hoặc ung thư nội mạc tử cung.
Chẩn đoán thời kỳ mãn kinh
Để nhận định phụ nữ có bước vào thời kỳ mãn kinh hay chưa, bác sĩ sẽ thăm khám xem xét trên nhiều phương diện gồm tuổi tác, lịch sử chu kỳ kinh, những triệu chứng gặp phải hoặc những thay đổi trên cơ thể người phụ nữ.
Có thể chỉ định phụ nữ tham gia một số xét nghiệm như:
Định lượng nội tiết buồng trứng và tuyến yên.
Hormone kích thích tuyến giáp (TSH).
Các kiểm tra xét nghiệm hormone được chỉ định trong tình huống có phẫu thuật cắt bỏ tử cung hoặc buồng trứng để chẩn đoán mãn kinh sớm, không được chỉ định trong tình huống do sinh lý.
Một số phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh nhẹ nhàng và êm dịu, nhưng cũng có nhiều trường hợp “vật lộn” với hàng loạt triệu chứng mãn kinh ảnh hưởng đến chất lượng sống.
Các giải pháp giảm thiểu và điều chỉnh triệu chứng:
1. Liệu pháp hormone thay thế
Thường được chỉ định trong điều trị cơn bốc hỏa ở phụ nữ mãn kinh.
Tùy vào tình trạng cá nhân, mức độ triệu chứng và tiền sử gia đình mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng loại Estrogen nào với liều lượng ra sao.
Khi sử dụng liệu pháp hormone, cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng để tránh các nguy cơ huyết khối tĩnh mạch, thuyên tắc não, thuyên tắc phổi… gây nguy cơ tử vong đột ngột.
Tự ý sử dụng liệu pháp hormone trong thời gian dài cũng sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư vú…
2. Thuốc bôi âm đạo
Thuốc được chỉ định để giảm khô âm đạo, ngăn ngừa việc rách hoặc chảy máu khi phụ nữ quan hệ tình dục.
Thuốc có thể ở dạng viên, gel hoặc vòng đặt âm đạo.
Tốt nhất, phụ nữ nên tham khảo và tuân thủ liều lượng dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế những rủi ro sức khỏe.
3. Sử dụng thuốc đặc trị
Trong những trường hợp không đáp ứng với liệu pháp hormone thay thế, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc đặc trị phù hợp với triệu chứng của mãn kinh, chẳng hạn như nhóm thuốc Serotonin giúp giảm cơn bốc hỏa, thuốc điều trị loãng xương, thuốc giảm rụng tóc…
4. Thuốc điều trị và ngăn ngừa loãng xương
Tuổi mãn kinh nồng độ Estrogen suy giảm nghiêm trọng sẽ gia tăng nguy cơ loãng xương, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng các loại thuốc chứa vitamin D và canxi nhằm mục đích điều trị, kết hợp phòng ngừa tình trạng loãng xương khi phụ nữ bước vào thời kỳ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh.
Cần tuân thủ đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ.
“Việc tự ý sử dụng các loại thuốc trì hoãn hoặc điều trị triệu chứng mãn kinh mà không có chỉ định và theo dõi của bác sĩ sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nguy hiểm như huyết khối ở phổi, ruột, ung thư vú…
Thăm khám và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn điều trị của bác sĩ là cách tốt nhất giúp chị em bảo vệ sức khỏe và trải qua thời kỳ mãn kinh nhẹ nhàng”,.
Đánh giá
Chưa có đánh giá nào.