Ung thư mật
00 days
21 hrs
40 mins
58 secs
CÁC KHỐI U CỦA TÚI MẬT VÀ ỐNG MẬT
Một trong nhiều chức năng của gan là sản xuất và truyền mật.
Mật là chất lỏng cần thiết cho quá trình phân hủy thức ăn trong quá trình tiêu hóa.
Các ống nhỏ dẫn mật từ gan đến túi mật đến ruột là "ống dẫn".
Ống mật ung thư (ung thư đường mật) là sự hình thành các khối u ác tính (ung thư) trong các ống hoặc ống dẫn này.
Ung thư ống mật được đề cập đến theo vị trí của chúng trong hệ thống;gần ở bên trong gan và xa nằm ngoài gan.
Có hai loại ung thư ống mật, ung thư ống mật trong gan và ung thư ống mật ngoài gan.
Ung thư ống mật trong gan là tình trạng các tế bào ung thư hình thành trên đường mật bên trong gan.
Ung thư ống mật ngoài gan hình thành trong đường mật bên ngoài gan và là dạng phổ biến nhất của bệnh này.
Có hai dạng ung thư ống mật ngoài gan: ung thư đường mật ngoài gan và ung thư đường mật ở xa.
Ung thư biểu mô đường mật tập trung ở khu vực mà ống mật phải và trái thoát ra khỏi gan để tạo thành một ống mật chung. Khu vực này được gọi là khu vực hilum.
Ung thư đường mật nằm ở vùng xa. Đây là khu vực mà ống mật chủ đi qua tuyến tụy và đi vào ruột non.
U túi mật và ống mật có thể gây tắc nghẽn mật ngoài gan.
Các triệu chứng có thể vắng mặt nhưng thường là có thể trạng hoặc phản ánh tắc nghẽn đường mật. Chẩn đoán dựa trên siêu âm cộng với chụp CT đường mật hoặc chụp đường mật cộng hưởng từ. Tiên lượng dè dặt. Thông thoág đường mật có thể làm giảm ngứa, nhiễm khuẩn huyết tái phát và đau do tắc nghẽn mật.
Ung thư biểu mô đường mật và các khối u ống mật khác rất hiếm gặp (từ 1 đến 2/100.000 người) nhưng thường là ác tính.
Ung thư biểu mô đường mật xảy ra chủ yếu ở các ống mật ngoài gan: 60% đến 70% ở vùng quanh rốn (khối u Klatskin), khoảng 25% ở đầu xa của các ống mật ngoài gan và phần còn lại ở gan.
Các yếu tố nguy cơ được xác định bao gồm viêm đường mật xơ cứng nguyên phát, tuổi già, nhiễm sán lá gan và u nang đường mật.
Ung thư biểu mô túi mật không phổ biến (2,5/100.000).
Phổ biến hơn ở người da đỏ Mỹ, bệnh nhân bị sỏi mật to (> 3 cm) và những người bị vôi hóa túi mật do viêm túi mật mãn tính (túi mật sứ).
Gần như tất cả (70 đến 90%) bệnh nhân cũng có sỏi mật.
Thời gian sống trung bình là 3 tháng.
Có thể chữa bệnh được khi ung thư được phát hiện sớm (ví dụ, tình cờ trong trường hợp cắt bỏ túi mật).
Polyp túi mật thường là các biểu hiện u lành tính không triệu chứng phát triển trong lòng của túi mật.
Nhất là < 10 mm và bao gồm ester cholesterol và triglyceride; sự có mặt của các polps như vậy được gọi là đọng cholesterol.
Chúng được tìm thấy trong khoảng 5% số người trong siêu âm.
Các polyp lành tính khác, ít gặp hơn bao gồm u tuyến (gây ra adenomyomatosis) và các polyp viêm.
Bệnh nhân có polyp túi mật < 10 mm cần phải được siêu âm giám sát 6 tháng đến 12 tháng một lần dựa trên các yếu tố nguy cơ và kích thước polyp.
Cắt túi mật đôi khi được khuyến nghị với một số polyp có đường kính từ 6 mm đến 9 mm. Tuy nhiên, nếu đường kính > 10 mm thì cần phải cân nhắc phẫu thuật.
Các triệu chứng và dấu hiệu của khối u túi mật và khối u ống dẫn mật
Hầu hết các bệnh nhân có ung thư biểu mô đường mật có biểu hiện ngứa và đau nhẹ do tắc nghẽn vàng da, thường ở tuổi 50 đến 70.
Khối u quang rốn gan ở giai đoạn sớm có thể chỉ gây đau bụng, chán ăn và giảm cân.
Các triệu chứng khác bao gồm mệt mỏi, phân mỡ, khối u sờ thấy, gan to, hoặc túi mật bị giãn ra (dấu hiệu Courvoisier, với ung thư biểu mô đường mật xa).
Đau có thể giống với chứng đau bụng mật (phản xạ tắc nghẽn mật) hoặc có thể liên tục và tiến triển.
Nhiễm trùng huyết (thứ phát do viêm đường mật cấp), mặc dù có thể gây ra do nội soi chụp mật tụy ngược dòng (ERCP).
Các biểu hiện của ung thư biểu mô túi mật có thể gặp tình cờ khi cắt bỏ túi mật được thực hiện để làm giảm đau mật đến bệnh sỏi mật với đau liên tục, giảm cân và khối u bụng hoặc vàng da tắc nghẽn.
Hầu hết các polyp túi mật không gây triệu chứng.
Chẩn đoán các khối u của túi mật và ống mật
Siêu âm (đôi khi nội soi), tiếp theo là Chụp CT đường mật hoặc chụp cộng hưởng từ đường mật (MRCP)
Đôi khi nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP)
Ung thư đường mật và túi mật được nghi ngờ khi tắc nghẽn đường mật ngoài gan.
Kết quả xét nghiệm cho thấy mức độ ứ mật. Ở những bệnh nhân bị viêm đường mật tiên phát, nồng độ (CEA) và (CA) 19-9 được đo định kỳ để kiểm tra ung thư biểu mô đường mật.
Chẩn đoán được dựa trên siêu âm (hoặc siêu âm nội soi), tiếp theo thường là MRCP.
CT đôi khi được thực hiện và có thể cung cấp thông tin giai đoạn, đặc biệt là sự xâm lấn vỏ và xâm lấn túi tinh.
Khi những phương pháp này không thể đưa ra kết luận, hoặc nếu nghi ngờ ung thư biểu mô đường mật, ERCP là cần thiết
ERCP không chỉ phát hiện khối u mà còn bằng cách chải tế bào, có thể cung cấp chẩn đoán mô bệnh học, đôi khi làm cho sinh thiết bằng kim siêu âm hoặc hướng dẫn CT không cần thiết.
CT có tiêm thuốc để đánh giá giai đoạn.
Phẫu thuật mở ổ bụng là cần thiết để xác định mức độ bệnh, hướng dẫn điều trị.
Điều trị các khối u của túi mật và ống mật
Đối với ung thư ống mật, đặt stent (hoặc thủ thuật bắc cầu khác) hoặc thỉnh thoảng cắt bỏ
Đối với ung thư túi mật, thường điều trị triệu chứng
Đối với ung thư tuyến tụy, stenting hoặc phẫu thuật điều trị sự tắc nghẽn làm giảm ngứa, vàng da và có thể là mệt mỏi.
Ung thư đường mật vùng rốn gan với bằng chứng CT lây lan qua chụp đường mật qua da hoặc nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP).
Ung thư đường mật được đặt stent qua ERCP. Nếu ung thư đường mật xuất hiện tại chỗ, phẫu thuật thăm dò sẽ xác định khả năng phục hồi bằng phẫu thuật cắt vùng rốn hoặc khối tá tụy.
Ghép gan đối với ung thư biểu mô đường mật khu trú tại một số trung tâm ghép tạng như là một phần của một quy trình cụ thể được chấp thuận bởi United Network for Organ Chia sẻ (UNOS).
Nhiều ung thư túi mật được điều trị triệu chứng.
Ung thư mật (thường là ung thư biểu mô đường mật hoặc túi mật) là không phổ biến.
Ung thư nghĩ đến nếu bệnh nhân bị tắc nghẽn mật ngoài gan không rõ ràng hoặc khối u ở bụng.
Chẩn đoán ung thư bằng hình ảnh, bắt đầu bằng siêu âm, tiếp theo là MRCP.
Điều trị triệu chứng ung thư (ví dụ bằng đặt stent hoặc bắc cầu trong ung thư biểu mô đường mật); thỉnh thoảng, cắt bỏ được tiến hành.
Ghép gan có thể được áp dụng cho một số bệnh nhân ung thư biểu mô đường mật.
TỔNG QUAN VỀ CHỨC NĂNG MẬT
Gan sản xuất khoảng 500 đến 600 mL mật mỗi ngày.
Dịch mật là dịch đẳng trương với huyết tương và thành phần chủ yếu là nước và các chất điện giải, nhưng cũng chứa các chất hữu cơ: muối mật, các phospholipid (Chủ yếu là Lecethin), cholesterol, bilirubin, và các chất nội sinh hoặc ngoại sinh khác, chẳng hạn như các protein điều hòa chức năng của GI và thuốc hay các sản phẩm chuyển hóa của chúng.
Bilirubin là một sản phẩm giáng hóa của heme từ các hồng cầu già và là sắc tố mật (màu vàng xanh).
Muối mật (axit mật) là thành phần hữu cơ chính trong dịch mật.
Gan sử dụng phương pháp vận chuyển tích cực để bài tiết các muối mật vào tiểu quản mật là khe giữa các tế bào gan lân cận. Vận chuyển vào tiểu quản mật là bước cuối cùng trong hình thành dịch mật.
Sau khi được tiết ra, muối mật kéo các thành phần mật khác (đặc biệt là natri và nước) vào tiểu quản mật bằng áp lực thẩm thấu.
Muối mật cũng là chất tẩy rửa sinh học cho phép cơ thể bài tiết cholesterol và các chất độc (ví dụ, bilirubin, các thành phần chuyển hóa của thuốc).
Chức năng của muối mật trong tá tràng để hòa tan chất béo và các vitamin tan trong dầu, tạo điều kiện cho việc tiêu hóa và hấp thu.
Từ gan, mật từ các đường mật trong gan chảy vào ống gan phải và ống gan trái, sau đó vào ống gan chung.
Trong thời gian nhịn ăn, khoảng 75% dịch mật từ ống gan chung đổ vào túi mật qua ống túi mật.
Phần còn lại chảy trực tiếp vào ống mật chủ (được hình thành bởi sự hợp lại của ống gan chung và ống túi mật) rồi vào tá tràng.
Trong thời gian nhịn ăn, túi mật hấp thụ đến 90% lượng nước của mật, cô đặc và lưu trữ mật.
Mật từ túi mật đổ vào ống mật chủ. Ống mật chủ hợp với ống tụy để tạo thành bóng Vater,rồi đổ vào tá tràng. Trước khi đi vào ống tụy, ống mật chủ thu nhỏ đường kính xuống ≤ 0,6 cm.
Cơ vòng Oddi, bao quanh cả ống tụy và ống mật chủ, bao gồm một cơ vòng cho mỗi ống.
Thông thường, mật không chảy ngược trở lại vào ống tụy. Những cơ vòng này rất nhạy cảm với hormon cholecystokinin và các hormon khác của ruột (ví dụ như gastrin-releasing peptide) và những thay đổi của hệ cholinergic (ví dụ bằng thuốc kháng cholinergic).
Khi ăn cơ thể giải phóng các hormone trong ruột và kích thích hệ thần kinh cholinergic, làm cho túi mật co bóp và mở cơ vòng Oddi. Kết quả là, túi mật đẩy 50 đến 75% lượng mật vào tá tràng. Ngược lại, khi nhịn ăn, tăng trương lực cơ vòng giúp cho túi mật được làm đầy.
Muối mật được hấp thu kém bởi sự khuếch tán thụ động trong đoạn gần ruột non; hầu hết muối mật được hấp thu ở đoạn cuối hồi tràng, hấp thụ 90% muối mật vào tuần hoàn tĩnh mạch cửa.
Trở lại gan, muối mật được tiết ra có hiệu quả, nhanh chóng thay đổi (ví dụ, chuyển sang dạng liên hợp nếu chúng còn ở dạng tự do), và bài tiết trở lại mật.
Các muối mật chảy qua con đường từ gan đến ruột rồi trở về gan - tuần hoàn gan ruột- từ 10 đến 12 lần/ngày.
Hầu hết các rối loạn của đường mật đều do sỏi mật, mặc dù cơn đau quặn gan xảy ra khi không có sỏi mật và hôị chứng sau mổ cắt túi mật xảy ra sau khi túi mật đã được loại bỏ.
Sỏi mật trong túi mật thường không có triệu chứng. Lưu thông mật có thể bị cản trở bởi sỏi mật trong ống mật (bệnh sỏi mật), gây đau hoặc gây viêm túi mật (viêm túi mật). Viêm túi mật có thể là cấp tính, tiến triển qua vài giờ, hoặc mạn tính, kéo dài trong một thời gian dài.
Sự tắc nghẽn của ống mật cũng có thể gây viêm, thường là do nhiễm khuẩn đường ruột (viêm đường mật cấp).
Lưu thông mật có thể bị chặn hoặc làm chậm (gọi là bệnh ứ mật) bởi những khối u hoặc, ở những bệnh nhân bị AIDS, bởi sự tắc nghẽn gây ra do nhiễm trùng cơ hội (bệnh đường mật AIDS).
Ứ mật cũng có thể dẫn đến chứng viêm, xơ hóa và co thắt đường dẫn mật (được gọi là Viêm xơ hóa đường mật).
Thông thường, nguyên nhân gây viêm xơ hóa đường mật là không rõ (được gọi là xơ đường mật tiên phát [PSC]).
ĐAU ỐNG MẬT KHÔNG DO SỎI
Điều trị
Đau quặn mật không do sỏi là đau bụng mật mà không có sỏi mật, do rối loạn về cấu trúc hoặc chức năng; đôi khi nó được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ túi mật nội soi hoặc cắt cơ vòng bằng nội soi.
Đau bụng mật có thể xảy ra khi không có sỏi mật, đặc biệt ở phụ nữ trẻ.
Đau đường mật không do sỏi có thể dẫn đến cắt túi mật nội soi ở một số bệnh nhân.
Các nguyên nhân thường gặp của đau đường mật như sau:
Sỏi vi thể (bùn mật) – không được phát hiện bằng siêu âm bụng định kỳ
Rỗng túi mật bất thường (rối loạn vận động túi mật)
Mẫn cảm đường mật
Rối loạn chức năng cơ vòng Oddi (bao gồm rối loạn do hẹp nhú và rối loạn do túi mật chức năng, rối loạn cơ vòng phía đường mật, hoặc rối loạn cơ vòng phía ống tụy.
Quá mẫn cảm của đoạn tá tràng liền kề
Sỏi mật đã tự biến mất
Chẩn đoán cơn đau quặn mật không do sỏi
Thường là siêu âm và đôi khi là nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) kèm theo đo áp lực cơ vòng Oddi
Cách tiếp cận chẩn đoán tốt nhất vẫn còn chưa rõ ràng.
Đau đường mật không do sỏi được nghi ngờ ở bệnh nhân đau bụng mật khi chuẩn đoán hình ảnh không thể phát hiện sỏi mật.
Hình ảnh nên bao gồm siêu âm và, nếu có, siêu âm nội soi (đối với sỏi nhỏ < 1 cm).
Xét nghiệm có thể tiết lộ bằng chứng về bất thường đường mật (ví dụ, tăng phosphatase kiềm, bilirubin, alanin aminotransferase, hoặc aspartate aminotransferase) hoặc bất thường tuyến tụy (ví dụ, lipase tăng cao) trong một đợt đau cấp tính.
Chụp hình nhấp nháy túi mật với các thuốc tiêm cholecystokinin túi mật bỏ trống (phân thải); có thể gây tắc nghẽn như thuốc chẹn kênh canxi, opioid và thuốc chống cholinergic không nên dùng.
ERCP đo áp lực đường mật phát hiện hẹp nhú và rối loạn chức năng cơ vòng Oddi.
Rối loạn chức năng cơ vòng Oddi (rối loạn chức năng túi mật, rối loạn chức năng cơ thắt đường mật và rối loạn chức năng cơ vòng tụy) – đặc trưng bởi đau đường mật chức năng không do sỏi – được chẩn đoán theo tiêu chuẩn Rome IV.
Phải đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn sau:
Đau xuất hiện ở thượng vị và/hoặc ở hạ sườn phải.
Các triệu chứng tái phát theo các khoảng thời gian khác nhau.
Đau tăng dần ở mức độ ổn định và kéo dài 30 phút hoặc lâu hơn.
Đau đủ dữ dội để làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày hoặc dẫn đến việc phải đến khoa cấp cứu.
Đau không liên quan đáng kể đến nhu động ruột.
Đau không thuyên giảm đáng kể khi thay đổi tư thế hoặc giảm axit dạ dày.
Các tiêu chuẩn hỗ trợ bao gồm:
Đau kèm theo buồn nôn và/hoặc nôn
Đau lan ra sau lưng và/hoặc lan ra vùng hạ bộ bên phải
Đau làm gián đoạn giấc ngủ
Rối loạn chức năng túi mật được chẩn đoán khi đáp ứng các tiêu chuẩn Rome IV, trong trường hợp không có sỏi đường mật hoặc nguyên nhân có tính cấu trúc của cơn đau đó.
Thông thường, xạ hình là bất thường hoặc giảm phân suất tống mật của túi mật.
Rối loại chức năng cơ vòng Oddi phía đường mật được chẩn đoán khi đáp ứng các tiêu chuẩn Rome IV, trong trường hợp không có sỏi đường mật hoặc nguyên nhân có tính cấu trúc của cơn đau, cộng với tăng aminotransferase hoặc ống mật chủ giãn (nhưng không phải cả hai).
Thông thường, các xét nghiệm huyết thanh về tuyến tụy là bình thường, đo áp lực cơ vòng Oddi có thể bất thường và xạ hình có thể bất thường.
Chẩn đoán rối loạn chức năng cơ vòng Oddi do tụy khi đáp ứng tiêu chuẩn Rome IV trên bệnh nhân có tiền sử tái phát các đợt viêm tụy cấp vô căn (cơn đau điển hình kèm theo amylase hoặc lipase > 3 lần bình thường và/hoặc bằng chứng chẩn đoán hình ảnh của viêm tụy cấp) cộng với không có nguyên nhân rõ ràng, chẩn đoán hình ảnh bằng siêu âm qua nội soi âm tính và đo áp lực cơ vòng Oddi bất thường.
Điều trị cơn đau quặn mật không có sỏi
Không rõ ràng nhưng đôi khi cắt túi mật nội soi hoặc cắt cơ vòng qua nội soi
Mổ nội soi cắt bỏ túi mật cải thiện kết quả cho những bệnh nhân có sỏi vi thể và có thể vận động túi mật bất thường.
Vai trò của thủ thuật cắt túi mật qua nội soi hoặc thủ thuật nội soi cắt cơ vòng vẫn còn là vấn đề.
Khi đã chứng minh các phương pháp điều trị bằng thuốc không mang lại lợi ích.
VIÊM TÚI MẬT CẤP TÍNH
Viêm túi mật cấp tính là viêm túi mật tiến triển vài giờ, thông thường vì sỏi gây tắc nghẽn ống mật.
Các triệu chứng bao gồm đau hạ sườn phải và căng tức, kèm theo sốt, ớn lạnh, buồn nôn, và nôn.
Siêu âm bụng phát hiện sỏi và đôi khi là viêm kết hợp.
Điều trị thường là điều trị kháng sinh và cắt túi mật.
Viêm túi mật cấp là biến chứng thường gặp nhất của bệnh sỏi mật.
Trên thực tế, ≥95% bệnh nhân viêm túi mật cấp tính có bệnh sỏi mật.
Khi một viên sỏi bị kẹt trong ống túi mật và liên tục cản trở, kết quả dẫn đến viêm cấp tính.
Ứ mật gây ra việc giải phóng các enzyme viêm (ví dụ, phospholipase A, chuyển lecithin thành lysolecithin, sau đó có thể gây viêm).
Niêm mạc bị tổn thương tiết ra nhiều chất lỏng vào trong túi mật hơn số lượng hấp thụ.
Sự tiến triển dẫn tới tiếp tục giải phóng các chất trung gian gây viêm (ví dụ, prostaglandins), tổn thương niêm mạc nặng hơn và gây thiếu máu, tất cả các yếu tố này làm tình trạng viêm kéo dài.
Nhiễm trùng do vi khuẩn có thể xảy ra. Vòng luẩn quẩn của quá trình tiết dịch và viêm, khi không kiểm soát được dẫn tới hoại tử và thủng.
Nếu viêm cấp tính giải quyết sau đó tiếp tục tái phát, túi mật sẽ trở nên xơ và co lại và không cô đặc mật được hoặc không có các đặc điểm làm trống viêm túi mật mạn tính.
Viêm túi mật cấp tính
Viêm túi mật acalculous là viêm túi mật không có sỏi.
Chiếm từ 5 đến 10% nội soi cắt túi mật được thực hiện trong viêm túi mật cấp.
Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
Các bệnh nghiêm trọng (ví dụ phẫu thuật lớn, bỏng, nhiễm trùng, hay chấn thương)
Nhịn ăn kéo dài hoặc nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn, cả hai đều có thể dẫn đến ứ mật
Sốc
Suy giảm miễn dịch
Viêm mạch (ví dụ, lupus ban đỏ hệ thồng (SLE), viêm đa nút động mạch)
Cơ chế này có thể liên quan đến các chất trung gian gây viêm do thiếu máu, nhiễm trùng, hoặc ứ mật. Đôi khi tác nhân lây nhiễm có thể được xác định (ví dụ, loài Salmonella hoặc cytomegalovirus ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch).
Ở trẻ nhỏ, viêm túi mật cấp tính không có sỏi có xu hướng sốt mà không xác định được tác nhân gây nhiễm trùng.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm túi mật cấp tính
Hầu hết các bệnh nhân đều có cơn đau bụng quặn gan trước hoặc viêm túi mật cấp.
Đau trong viêm túi mật cũng tương tự về tính chất và vị trí đối với cơn đau quặn mật nhưng kéo dài hơn (> 6 giờ) và dữ dội hơn.
Nôn thường gặp, cảm giác đau tức vùng bụng bên phải.
Trong vài giờ, dấu hiệu Murphy (hít thở sâu làm tăng cơn đau khi sờ vào phần tư trên phải và ngừng thở) tiến triển cùng với phản ứng của các cơ bụng trên ở bên phải.
Sốt, nhiệt độ ở mức thấp, thường gặp.
Ở người cao tuổi, các triệu chứng đầu tiên hoặc duy nhất có thể là biểu hiện toàn thân và không đặc hiệu (ví dụ như biếng ăn, nôn, khó chịu, suy nhược, sốt). Đôi khi không có sốt.
Viêm túi mật cấp tính bắt đầu giảm dần sau 2 đến 3 ngày và khỏi trong vòng 1 tuần ở 85% số bệnh nhân, ngay cả khi không điều trị.
Các biến chứng
Nếu không điều trị, bệnh nhân có thể bị thủng và viêm phúc mạc khu trú hoặc tự do.
Tăng đau bụng, sốt cao, rét và căng đau hoặc tắc ruột gợi ý đến có mủ trong túi mật, hoại tử, hoặc thủng.
Khi viêm túi mật cấp có kèm theo vàng da hoặc ứ mật, có thể tắc nghẽn một phần ống mật chung, thường là do sỏi hoặc viêm.
Các biến chứng khác bao gồm:
Hội chứng Mirizzi:
Hiếm khi một viên sỏi bị ảnh hưởng trong ống nang, bị nén và làm tắc nghẽn ống mật chủ, gây ứ mật.
Viêm tụy do sỏi:
Sỏi mật di chuyển từ túi mật vào ống mật chủ và tắc ống tụy.
Lỗ thủng mật ruột:
Hiếm khi, một viên sỏi lớn làm bào mòn thành túi mật, tạo thành lỗ thủng vào ruột non (hoặc nơi khác trong khoang bụng); sỏi có thể tự đi qua hoặc tắc ruột non (tắc ruột do sỏi túi mật).
Viêm túi mật cấp tính
Các triệu chứng tương tự như viêm túi mật cấp với sỏi mật nhưng có thể khó xác định được vì bệnh nhân có xu hướng bị bệnh nặng (ví dụ, đơn vi hồi sức) và có thể không thể nói rõ ràng.
Đau bụng hoặc sốt không rõ nguyên nhân có thể là đầu mối duy nhất.
Không được điều trị, bệnh có thể nhanh chóng tiến triển thành hoại tử túi mật và thủng, dẫn đến nhiễm trùng huyết, sốc và viêm phúc mạc;
Tỷ lệ tử vong khoảng 65%.
Chẩn đoán viêm túi mật cấp tính
Siêu âm
Chụp hình nhấp nháy túi mật nếu kết quả siêu âm không rõ ràng hoặc nếu nghi ngờ bị viêm túi mật không do sỏi.
Viêm túi mật cấp được nghi ngờ dựa trên các triệu chứng và dấu hiệu.
Siêu âm bụng là kĩ thuật tốt nhất để phát hiện sỏi mật. Xét nghiệm cũng có thể gây ra đau khu trú trên túi mật (dấu hiệu siêu âm Murphy). Dich quanh túi mật hoặc dày thành túi mật gợi ý viêm cấp tính túi mật.
Chụp hình nhấp nháy túi mật rất hữu ích khi các kết quả không rõ ràng; khi hóa chất đồng vị phóng xạ không có mặt trong túi mật gợi ý tình trạng tắc nghẽn đường mật (tức là ảnh hưởng do sỏi).
Kết quả sai có thể là do những điều sau đây:
Bệnh lý ác tính khác
Nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn và không ăn uống (vì ứ mật ngăn ngừa việc đổ đầy)
Bệnh gan nặng (vì gan không bài tiết ra mật có chứa chất phóng xạ)
Cơ vòng mở liên tục (tạo điều kiện thoát vào tá tràng chứ không phải túi mật)
Morphine kích thích, làm tăng tương lực trong cơ vòng của Oddi và tăng cường làm đầy, giúp loại bỏ các kết quả dương tính giả.
CT bụng xác định các biến chứng như thủng túi mật hoặc viêm tụy.
Các xét nghiệm được thực hiện nhưng không phải để chẩn đoán.
Tăng bạch cầu với dịch chuyển trái hay gặp.
Trong viêm túi mật cấp không biến chứng, xét nghiệm gan bình thường hoặc chỉ tăng nhẹ.
Ứ mật mức đô vừa (bilirubin lên đến 4 mg/dL và alkaline phosphatase tăng nhẹ) là phổ biến, có thể là các chất trung gian gây viêm sẽ ảnh hưởng đến gan hơn là tắc nghẽn cơ học.
Tăng đáng kể, đặc biệt nếu lipase (amylase ít đăc hiêu hơn) được tăng lên > 3 lần, gợi ý tắc nghẽn ống mật.
Do viên sỏi qua đường mật làm tăng các aminotransferases (alanine, aspartate).
Viêm túi mật cấp tính
Viêm túi mật cấp tính không do sỏi được nghĩ đến nếu một bệnh nhân không có sỏi mật nhưng có dấu hiệu Murphy trên siêu âm hoặc thành túi mật dày và dịch quanh túi mật.
Túi mật sưng to, bùn túi mật, và dày thành túi mật không có dich quanh túi mật (do nồng độ albumin thấp hoặc cổ trướng) có thể là kết quả bênh hiểm nghèo.
CT xác định những bất thường ngoài túi mật. Chụp hình nhấp nháy túi mật hữu ích hơn; sự không đổ đầy túi mật chất phóng xạ có thể cho thấy sự tắc nghẽn trong ống túi mật.
Cho morphine giúp loại bỏ kết quả dương tính giả do ứ đọng túi mật.
Điều trị viêm túi mật cấp tính
Chăm sóc hỗ trợ (truyền dịch, giảm đau, kháng sinh)
Cắt túi mật
Điều trị bao gồm nhập viện, truyền dịch đường tĩnh mạch và thuốc giảm đau, như NSAID (ketorolac) hoặc opioid.
Không ăn uống bằng đường miệng, và đặt sonde dạ dày cho ăn nếu bệnh nhân nôn nhiều hoặc có biểu hiện tắc ruột.
Kháng sinh ngoài đường tiêu hóa thường được bắt đầu để điều trị nhiễm trùng, nhưng không rõ bằng chứng về lợi ích.
Phạm vi điều trị theo kinh nghiệm, nhắm vào các vi khuẩn đường ruột gram âm, bao gồm các phác đồ theo đường tĩnh mạch như ceftriaxone kết hợp với metronidazole, piperacillin/tazobactam hoặc ticarcillin/clavulanate.
Cắt túi mật làm giảm viêm túi mật cấp và giảm đau mật.
Cắt túi mật sớm thường được chỉ định, tốt nhất nên thực hiện trong 24 đến 48 giờ đầu trong các tình huống sau:
Chẩn đoán rõ ràng và bệnh nhân có nguy cơ tai biến phẫu thuật thấp.
Bệnh nhân cao tuổi hoặc bị đái tháo đường và do đó có nguy cơ cao bị biến chứng nhiễm trùng.
Bệnh nhân có chứng đau thắt, hoại tử, thủng, hoặc viêm túi mật hoại tử.
Phẫu thuật có thể bị trì hoãn khi bệnh nhân có rối loạn mạn tính nghiêm trọng tiềm ẩn (ví dụ: bệnh tâm phế mãn hoặc bệnh gan nặng) làm tăng nguy cơ phẫu thuật.
Ở những bệnh nhân như vậy, cắt túi mật được hoãn lại cho đến khi điều trị ổn định các rối loạn phối hợp hoặc cho đến khi viêm túi mật được giải quyết.
Nếu viêm túi mật giải quyết được, cắt túi mật có thể được thực hiện sau ≥ 6 tuần.
Phẫu thuật chậm dẫn đến nguy cơ tái phát.
Phẫu thuật túi mật qua da là một phương pháp thay thế cho phẫu thuật cắt bỏ túi mật trên những bệnh nhân có nguy cơ tai biến phẫu thuật rất cao như người cao tuổi, những người bị viêm túi mật không do sỏi, những người bị bệnh gan nặng và những người trong đơn vị hồi sức tich cực do bỏng, chấn thương, hoặc suy hô hấp.
Những điểm chính
Hầu hết (≥ 95%) bệnh nhân viêm túi mật cấp có bệnh sỏi mật.
Ở người cao tuổi, các triệu chứng viêm túi mật có thể không đặc hiệu (ví dụ như biếng ăn, nôn mửa, khó chịu, suy nhược) và sốt có thể vắng mặt.
Mặc dù viêm túi mật cấp tính tự khỏi ở 85% bệnh nhân, thủng khu trú hoặc biến chứng khác phát triển ở 10%.
Chẩn đoán qua siêu âm và, nếu kết quả là âm tính, cholescintigraphy.
Điều trị bệnh nhân với dịch truyền tĩnh mạch, kháng sinh, và thuốc giảm đau; làm phẫu thuật cắt bỏ túi mật khi bệnh nhân ổn định.
BỆNH ĐƯỜNG MẬT DO AIDS
Nhiễm trùng đường mật cơ hội trên AIDS là tắc mật thứ phát do co thắt đường mật gây ra bởi nhiều loại nhiễm trùng cơ hội khác nhau.
Trước khi điều trị ARV ra đời, bệnh lý đường mật xảy ra ở 25% số bệnh nhân bị AIDS, đặc biệt là ở những người có CD4 thấp (< 100/mcL).
Mầm bệnh phổ biến nhất là Cryptosporidium parvum. Những loại khác bao gồm cytomegalovirus, microsporidia, và Cyclospora sp.
Hẹp nhú hoặc trong hoặc ngoài gan viêm xơ đường mật phát triển ở phần lớn bệnh nhân.
Hơn một nửa có cả hai.
Các triệu chứng thông thường gồm đau hạ sườn phải và đau thượng vị và tiêu chảy.
Một vài bệnh nhân bị sốt và vàng da. Đau nặng thường gặp trong hẹp nhú. Đau vừa gặp trong viêm xơ hóa ống mật. Tiêu chảy phản ánh sự nhiễm trùng ruột non, thường cryptosporidiosis .
Chẩn đoán bệnh đường mật do AIDS
Thông thường siêu âm và nội soi mật tụy ngược dòng ERCP
Hình ảnh siêu âm, không xâm lấn và rất chính xác (> 95%). Tuy nhiên, ERCP thường là cần thiết.
ERCP mang lại chẩn đoán, cho phép các bác sĩ lâm sàng lấy mẫu mật và mẫu ruột non để xác định sinh vật gây bệnh và đưa ra cơ hội điều trị để làm giảm bớt tình trạng chít hẹp.
CT và cộng hưởng từ tĩnh mạch mật có thể có vai trò hỗ trợ.
Kết quả xét nghiệm gan bất thường (đặc biệt là nồng độ phosphatase kiềm cao) phù hợp với chứng viêm túi mật.
Điều trị bệnh đường mật do AIDS
Thủ thuật nội soi
Chụp nội soi qua cơ vòng, thường được thực hiện trong khi nội soi chụp mật tụy ngược dòng, có thể làm giảm đau đáng kể, vàng da và viêm đường mật ở những bệnh nhân hẹp nhú.
Sự co thắt độc lập hoặc bị chi phối có thể được đăt stent qua nôi soi.
Điều trị kháng sinh được dùng để điều trị nhiễm trùng nhưng chỉ điều trị kháng sinh đơn độc không làm giảm tổn thương đường mật hoặc giảm các triệu chứng.
Axit ursodeoxycholic có thể có vai trò trong điều trị bệnh xơ cứng ống mật trong gan và ứ mật.
VIÊM TÚI MẬT MẠN TÍNH
Viêm túi mật mạn tính là viêm túi mật kéo dài gần như luôn là do sỏi mật.
Viêm túi mật mạn tính hầu như luôn là kết quả của sỏi mật và các giai đoạn trước viêm túi mật cấp tính (ngay cả là thể nhẹ).
Tổn thương bao gồm từ sự thâm nhập của các tế bào viêm mạn tính đến túi mật, bị teo lại.
Sự vôi hóa do xơ hóa được gọi là túi mật sứ.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm túi mật mạn tính
Sỏi mật gây cản trở các ống dẫn nang và do đó gây đau bụng tái phát.
Những cơn đau như vậy không nhất thiết phải đi kèm với chứng viêm túi mật rõ rệt; mức độ viêm không tương quan với cường độ hoặc tần số của đau bụng mật.
Có thể có cảm giác khó chiu vùng bụng trên, nhưng thường thì sốt không có.
Sốt gợi ý có viêm túi mật cấp. Một khi các giai đoạn bắt đầu, chúng có thể tái diễn.
Chẩn đoán viêm túi mật mạn tính
Siêu âm
Viêm túi mật mạn tính được nghi ngờ ở những bệnh nhân bị đau bụng mât tái phát cùng với sỏi mật. Siêu âm hoặc xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác thường cho thấy sỏi mật và đôi khi là túi mật teo, xơ cứng.
Việc chẩn đoán được thực hiện ở những bệnh nhân có tiền sử bị đau bụng mật tái phát và bằng chứng siêu âm có sỏi mật. Cholescintigraphy có thể cho thấy không hình thành túi mật nhưng không chính xác.
Điều trị viêm túi mật mạn tính
Mổ nội soi cắt bỏ túi mật
Được chỉ định để ngăn ngừa sự tái phát triệu chứng và các biến chứng mật khác.
Thủ thuật này đặc biệt phù hợp với túi mật sứ gắn liền với ung thư túi mật.
SỎI ỐNG MẬT CHỦ VÀ VIÊM ĐƯỜNG MẬT
Sỏi ống mật chủ là sự hiện diện của sỏi trong ống mật; các viên sỏi có thể hình thành trong túi mật hoặc trong các ống dẫn của chúng.
Những viên sỏi này gây đau bụng mật, tắc nghẽn mật, viêm tụy do sỏi, hoặc viêm đường mật (nhiễm trùng đường mật và viêm).
Viêm đường mật, đến lượt nó, có thể dẫn đến sự co thắt, ứ đọng, và sỏi ống mật chủ.
Chẩn đoán thường cần hình dung bằng chụp mật tụy cộng hưởng từ hoặc chụp mật tụy ngược dòng nội soi. Nôi soi sớm và phấu thuật giải áp được chỉ định.
Sỏi có thể được mô tả như
Sỏi tiên phát (thường là đá màu nâu), hình thành trong ống dẫn mật
Sỏi thứ phát (thường là cholesterol), hình thành trong túi mật nhưng di chuyển đến các ống mật
Sỏi còn lại, bị bỏ lại tại thời điểm cắt bỏ túi mật (< 3 năm sau)
Sỏi tái phát, phát triển trong ống dẫn > 3 năm sau phẫu thuật
Ở các nước công nghiệp phát triển, > 85% số sỏi ở ống mật chủ là sỏi thứ phát; bệnh nhân bị ảnh hưởng có thêm sỏi nằm trong túi mật.
Có tới 10% số bệnh nhân bị sỏi mật có triệu chứng cũng có liên quan đến sỏi ống mật chủ.
Sau cắt túi mật, sỏi màu nâu có thể là kết quả của sự ứ mật (ví dụ, do rạch da sau phẫu thuật) và nhiễm trùng tiếp theo. Tỷ lệ các lớp sỏi có sắc tố tăng lên theo thời gian sau khi cắt túi mật.
Các sỏi ống mật có thể đi vào tá tràng mà không có triệu chứng.
Đau bụng mật xảy ra khi các ống dẫn bị tắc nghẽn một phần. Sự tắc nghẽn hoàn toàn làm giãn ống dẫn,vàng da và cuối cùng là viêm đường mật (một nhiễm trùng do vi khuẩn).
Những viên sỏi cản trở nhú ống Vater có thể gây viêm tụy do sỏi mật.
Một số bệnh nhân (thường là người cao tuổi) có hiện tuợng tắc nghẽn mật do sỏi không gây triệu chứng trước đó.
Trong viêm đường mật cấp, tắc nghẽn ống dẫn mật cho phép vi khuẩn tăng lên từ tá tràng.
Hầu hết (85%) các trường hợp là do sỏi ống mật chủ, nhưng tắc ống mật có thể do khối u hoặc các tình trạng khác.
Các tác nhân lây nhiễm thông thường bao gồm vi khuẩn gram âm (ví dụ: chủng Escherichia coli, Klebsiella, Enterobacter); ít gặp hơn là vi khuẩn gram dương (ví dụ: chủng Enterococcus) và kỵ khí hỗn hợp (ví dụ: chủng Bacteroides, Clostridia).
Các triệu chứng bao gồm đau bụng, vàng da, sốt và ớn lạnh (tam chứng Charcot).
Bụng mềm, và thường gan mềm và to (có thể có áp xe). Suy giảm tri giác và hạ huyết áp, đau bụng, vàng da, và sốt hoặc ớn lạnh (ngũ chứng Reynold) dự đoán tỷ lệ tử vong 50% và nguy cơ cao.
Viêm tấy đường mật sinh mủ tái phát viêm đường mật trong gan, sỏi trong gan) được đặc trưng bằng hình thành sỏi màu nâu trong gan.
Rối loạn này xảy ra ở Đông Nam Á.
Bao gồm bùn và các mảnh vụn của vi khuẩn trong ống mật.
Suy dinh dưỡng và ký sinh trùng (ví dụ, Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini) tăng tính nhạy cảm. Nhiễm ký sinhtrùng có thể gây ra chứng vàng da tắc nghẽn với viêm đường mật trong gan, ứ đọng mật, hình thành sỏi, và viêm mật.
Chu kỳ lặp lại của tắc nghẽn, nhiễm trùng, và viêm dẫn đến hẹp ống mật và xơ gan mật.
Các ống đường mật ngoài gan có xu hướng bị giãn, nhưng đường mật trong gan xuất hiện rõ vì xơ hóa quanh ống.
CHẨN ĐOÁN SỎI ỐNG MẬT CHỦ VÀ VIÊM ĐƯỜNG MẬT
Các xét nghiệm về gan
Siêu âm
Sỏi ống mật chủ nên được nghi ngờ ở bệnh nhân bị vàng da và đau bụng mật. Sốt và tăng bạch cầu tái diễn gợi ý viêm đường mật cấp.
Tăng bilirubin và đặc biệt phosphatase kiềm, alanine aminotranferase, và gamma-glutamyltransferase phù hợp với tắc nghẽn ngoài gan, thường nghĩ đến do sỏi, đặc biệt ở những bệnh nhân có đặc điểm viêm túi mật cấp tính hoặc viêm đường mật.
Siêu âm có thể cho thấy sỏi trong túi mật và đôi khi trong ống mật chủ (ít chính xác hơn).
Đường kính ống mật chủ giãn (đường kính (> 6 mm nếu túi mật được giữ nguyên; > 10 mm sau khi cắt bỏ túi mật).
Nếu ống dẫn không giãn sớm (thí dụ, ngày đầu tiên), sỏi có thể đã đi qua.
Nếu vẫn nghi ngờ có sỏi tồn tại, cộng hưởng từ (MRCP) có độ chính xác cao đối với các viên sỏi kẹt lại. Thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) có hoặc không có siêu âm nội soi (EUS) nếu MRCP không rõ ràng; ERCP có thể điều trị cũng như chẩn đoán. CT, mặc dù ít chính xác hơn siêu âm, có thể phát hiện ra áp xe gan.
Đối với viêm đường mật cấp tính nghi ngờ, tổng phân tích tế bào máu và cấy máu là rất cần thiết.
Tăng bạch cầu thường gặp, và các aminotransferase có thể lên tới 1000 IU/L, cho thấy hoại tử gan cấp tính, thường là do các vi khuẩn.
Nuôi cấy máu định hướng sự lựa chọn kháng sinh.
Điều trị sỏi ống mật chủ và viêm đường mật
Nội soi chụp mật tụy ngược dòng (ERCP) và cắt cơ vòng
Nếu nghi ngờ tắc nghẽn mật, ERCP và mở cơ thắt là cần thiết để loại bỏ các viên sỏi.
Tán sỏi nội soi (tán sỏi cơ học hoặc nội soi bằng laser) để hỗ trợ việc làm vỡ và làm sạch sỏi có thể được xem xét đối với các loại sỏi không dễ lấy bằng các phương pháp tiêu chuẩn (ví dụ: lấy bóng nội soi hoặc bóng).
Tỷ lệ thành công vượt quá 90%; có tới 7% số bệnh nhân có các biến chứng ngắn hạn (ví dụ: chảy máu, viêm tụy, nhiễm trùng).
Các biến chứng lâu dài (ví dụ: tái phát sỏi, xơ hóa và hẹp ống mật sau đó) thường gặp hơn.
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật bằng nội soi thường là lựa chọn sau so với phẫu thuật đường mật hay thăm dò ống mật thông thường, có thể được thực hiện sau ERCP và phẫu thuật mở cơ thắt.
Tỷ lệ tử vong và biến chứng sau phẫu thuật cắt bỏ túi mật mở với thăm dò ống thông thường cao hơn.
Ở những bệnh nhân có nguy cơ cao biến chứng với phẫu thuật cắt bỏ khối u (ví dụ người cao tuổi), mở cơ thắt là một phương pháp thay thế.
Viêm đường mật cấp tính là một trường hợp khẩn cấp đòi hỏi sự chăm sóc hỗ trợ tích cực và loại bỏ khẩn cấp các loại sỏi, nội soi hoặc phẫu thuật.
Thuốc kháng sinh được cung cấp, tương tự như thuốc kháng viêm túi mật.
Một phác đồ thay thế cho các bệnh nhân nặng là meropenem và ciprofloxacin cộng với metronidazole để điều trị bệnh.
Đối với viêm đường mật sinh mủ tái phát, quản lý nhằm mục đích cung cấp chăm sóc hỗ trợ (như kháng sinh phổ rộng), tiêu diệt bất kỳ ký sinh trùng nào, và làm sạch các ống mật có sỏi và các mảnh vỡ nội soi qua ERCP hoặc phẫu thuật.
Những điểm chính
Ở các nước công nghiệp phát triển, > 85% số sỏi ống mật chủ hình thành trong túi mật và di chuyển đến ống mật; hầu hết là sỏi cholesterol.
Nghi ngờ sỏi ống mật chủ nếu bệnh nhân bị đau bụng, tắc mật vàng da không rõ nguyên nhân, và hoặc tăng phosphatase kiềm và gamma-glutamyltransferase.
Chẩn đoán được thực hiện bởi siêu âm, nếu không thấy nguyên nhân, chỉ định MRCP.
ERCP và mở cơ thắt có thể thực hiện để lấy sỏi gây tắc nghẽn.
Đối với viêm đường mật cấp tính, hãy cho dùng kháng sinh và loại bỏ sỏi càng sớm càng tốt.
VIÊM ĐƯỜNG MẬT
Sỏi mật là sự hiện diện của một hoặc nhiều sỏi mật (galli) trong túi mật. Sỏi mật có khuynh hướng không triệu chứng trên lâm sàng.
Triệu chứng phổ biến nhất là đau bụng mật; sỏi mật không gây khó tiêu hoặc không dung nạp chất béo trong thức ăn.
Các biến chứng nghiêm trọng hơn bao gồm viêm túi mật; tắc ruột mật (do sỏi trong ống mật [choledocholithiasis]), đôi khi có nhiễm trùng (viêm đường mật); và viêm tụy sỏi mật.
Chẩn đoán thường bằng siêu âm. Nếu bệnh sỏi mật gây ra triệu chứng hoặc biến chứng, cần phải làm phẫu thuật cắt bỏ túi mật.
Các yếu tố nguy cơ đối với sỏi mật bao gồm giới tính nữ, béo phì, tuổi tác gia tăng, dân tộc Ấn Độ gốc Mỹ, chế độ ăn uống phương Tây, giảm cân nhanh và tiền sử gia đình.
Tại Hoa Kỳ, sỏi mật xuất hiện ở hơn 15% số người từ 60 đến 75 tuổi.
Hầu hết các rối loạn của đường mật đều do sỏi mật.
Sinh lý bệnh của sỏi mật
Bùn mật thường là tiền thân của sỏi mật. Nó bao gồm bilirubinate canxi (một polymer của bilirubin), microcrystals cholesterol, và mucin.
Bùn phát triển trong thời gian ứ đọng túi mật, như xảy ra trong thời kỳ mang thai hoặc nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn. Hầu hết bùn không có triệu chứng và biến mất khi nguyên nhân được giải quyết. Ngoài ra, bùn có thể tiến triển thành sỏi mật hoặc di chuyển vào đường mật, cản trở các đường dẫn và dẫn đến đau bụng mật,viêm đường mật, hoặc là viêm tụy.
Có một số loại sỏi mật.
Sỏi cholesterol chiếm> 85% số ca sỏi mật ở thế giới phương Tây.
Đối với sỏi mật được hình thành, cần phải có những điều sau:
Mật phải bão hòa cholesterol. Thông thường, cholesterol không tan trong nước được làm tan trong nước bằng cách kết hợp với muối mật và lecithin để tạo micelles hỗn hợp.
Quá mức bão hòa mật với cholesterol chủ yếu là do bài tiết cholesterol quá mức (như ở bệnh béo phì hoặc tiểu đường) nhưng có thể do giảm bài tiết muối mật (ví dụ như xơ nang do sỏi muối mật) hoặc do quá trình bài tiết lecithin (một rối loạn di truyền hiếm gây ra ứ mật trong gan tiến triển).
Cholesterol dư thừa kết tủa từ dạng dung dịch thành dạng microcrystals rắn. Lượng kết tủa như vậy trong túi mật được đẩy nhanh bởi mucin, một glycoprotein, hoặc các protein khác trong mật.
Các vi tinh thể phải kết hợp và to lên. Quá trình này được tạo điều kiện bởi hiệu ứng liên kết của mucin tạo thành khung và bằng cách giữ lại các vi tinh thể trong túi mật sự co bóp suy giảm do lượng cholesterol dư thừa trong mật.
Sỏi màu đen là sỏi mật nhỏ, bao gồm calcium (Ca) bilirubinate và Ca muối vô cơ (ví dụ, Ca cacbonat, Ca phosphat).
Các yếu tố thúc đẩy phát triển sỏi bao gồm bệnh gan liên quan đến rượu , tan máu mạn tính, và tuổi già.
Sỏi màu nâu mềm và nhờn, bao gồm axit bilirubinate và axit béo (Ca calmitat hoặc stearat).
Hình thành trong suốt quá trình nhiễm trùng, viêm nhiễm và ký sinh trùng (ví dụ, sán lá gan ở Châu Á).
Sỏi mật phát triển khoảng 1 đến 2 mm/năm, mất từ 5 đến 20 năm trước khi đủ lớn để gây ra vấn đề.
Hầu hết sỏi mật hình thành trong túi mật, nhưng các sỏi hắc tố màu nâu thường hình thành trong các ống dẫn.
Sỏi mật có thể di chuyển đến ống mật sau khi cắt bỏ túi mật hoặc, đặc biệt là trong trường hợp sỏi màu nâu, phát triển sau hẹp do ứ đọng và nhiễm trùng.
Các triệu chứng và dấu hiệu của sỏi mật
Khoảng 80% số người bị sỏi mật không có triệu chứng. Phần còn lại có các triệu chứng khác nhau, từ đau điển hinh (đau túi mật) đến viêm túi mật đến viêm đường mật đe dọa tính mạng. Đau bụng mật là triệu chứng phổ biến nhất.
Sỏi thỉnh thoảng đi qua ống dẫn mà không gây ra triệu chứng.
Hầu hết sự di chuyển của sỏi mật dẫn đến tắc nghẽn ống túi mật, thậm chí nếu thoáng qua, cũng có thể gây đau bụng mật.
Đau bụng mật đặc hiệu bắt đầu ở hạ sườn phải nhưng có thể xảy ra ở những nơi khác trong bụng.
Thường kém khu trú, đặc biệt ở bệnh nhân tiểu đường và người cao tuổi.
Đau có thể quy chiếu vào lưng hoặc xuống cánh tay.
Thường bắt đầu đột ngột, trở nên dữ dội trong vòng 15 phút đến 1 giờ, giữ ở cường độ đều đặn (không đau) đến 12 giờ (thường < 6 giờ), và sau đó dần biến mất trong vòng 30 đến 90 phút, để lại cơn đau âm ỉ.
Đau thường rất nghiêm trọng đủ để đưa bệnh nhân đến khoa cấp cứu.
Buồn nôn và nôn mửa rất phổ biến, nhưng sốt và ớn lạnh không xảy ra trừ khi viêm túi mật đã tiến triển. Có thể đau nhẹ góc phần tư trên phải hoặc thượng vị, cảm ứng phúc mạc không có.
Giữa các đợt, bệnh nhân cảm thấy bình thường.
Mặc dù đau bụng dưới có thể theo sau một bữa ăn thịnh soạn, thức ăn giàu chất béo nhưng không phải là một triệu chứng đặc hiệu.
Các triệu chứng tiêu hóa không đặc hiệu, chẳng hạn như đánh hơi, chướng bụng và buồn nôn, đã được gán không chính xác cho bệnh túi mật.
Các triệu chứng này thường gặp, có tỷ lệ phổ biến như trong bệnh sỏi mật, bệnh loét dạ dày, và rối loạn tiêu hoá chức năng.
Có sự tương quan nhỏ giữa mức độ nghiêm trọng, tần suất của đau bụng mật và các thay đổi bệnh lý trong túi mật.
Đau bụng mật có thể xảy ra khi không có viêm túi mật.
Nếu đau bụng kéo dài > 12 giờ, đặc biệt nếu nó kèm theo nôn mửa hoặc sốt, có thể là viêm túi mật cấp hoặc viêm tụy.
Chẩn đoán sỏi mật
Siêu âm
Sỏi mật được nghĩ đến ở bệnh nhân đau bụng mật. Siêu âm bụng chuẩn đoán hình ảnh được lựa chọn để phát hiện sỏi mật; độ nhạy và độ đặc hiệu là 95%.
Siêu âm cũng phát hiện chính xác bùn mật. Cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ là những phương án thay thế. Siêu âm nội soi phát hiện chính xác sỏi mật (< 3 mm) và có thể được chỉ định nếu các kiểm tra khác là không chính xác.
Bệnh sỏi mật không có triệu chứng và bùn mật thường được phát hiện tình cờ khi chụp, thường là siêu âm, được thực hiện vì những lý do khác.
Khoảng 10 đến 15% sỏi mật là calci và có thể nhìn thấy bởi các tia X.
Điều trị sỏi mật
Đối với sỏi có triệu chứng:
Phẫu thuật cắt túi mật bằng nội soi hoặc đôi khi tan sỏi bằng axit ursodeoxycholic
Đối với sỏi không triệu chứng: Xử trí theo dõi
Hầu hết các bệnh nhân không có triệu chứng quyết định rằng sự khó chịu, chi phí và nguy cơ phẫu thuật tự chọn không đáng để loại bỏ một cơ quan mà có thể không bao giờ gây ra bệnh.
Nếu các triệu chứng xảy ra, cắt bỏ túi mật (phẫu thuật cắt bỏ túi mật) được chỉ định bởi vì đau có thể tái phát và biến chứng nghiêm trọng có thể phát triển.
Phẫu thuật
Phẫu thuật có thể được thực hiện bằng kỹ thuật mở hoặc bằng nội soi.
Mở bụng cắt túi mật, bao gồm một vết rạch bụng lớn và thăm dò trực tiếp, là an toàn và hiệu quả.
Tỉ lệ tử vong chung của nó là khoảng 0,1% khi được thực hiện trong suốt giai đoạn không có biến chứng.
Cắt túi mật qua nội soi là một phương pháp điều trị có thể được lựa chọn. Sử dụng nội soi và dụng cụ quay thăm dò thông qua các vết mổ ở bụng nhỏ, quy trình này ít xâm lấn hơn so với cắt bỏ túi mật mở.
Kết quả là thời gian hồi phục ngắn hơn, giảm sự khó chịu sau phẫu thuật, cải thiện kết quả thẩm mỹ, nhưng không làm tăng tỷ lệ mắc bệnh hoặc tử vong.
Phẫu thuật cắt túi mật nội soi được chuyển sang thủ thuật mở ở 4 đến 8% số bệnh nhân, thường là do không thể xác định được giải phẫu đường mật hoặc không thể kiểm soát được biến chứng.
Người cao tuổi hơn thường làm tăng nguy cơ của bất kỳ loại phẫu thuật nào.
Cắt túi mật có hiệu quả ngăn ngừa chứng đau bụng mật trong tương lai nhưng ít hiệu quả hơn để phòng ngừa các triệu chứng không điển hình như chứng khó tiêu.
Cắt túi mật không dẫn đến các vấn đề về dinh dưỡng hoặc cần hạn chế chế độ ăn uống.
Một số bệnh nhân bị tiêu chảy, thường vì kém hấp thu muối mật ở hồi tràng. Cắt túi mật thận dự phòng được đảm bảo ở những bệnh nhân không có triệu chứng bệnh sỏi mật chỉ khi họ bị sỏi mật nặng (> 3 cm) hoặc túi mật sứ (túi mật sứ) ; những điều kiện này làm tăng nguy cơ ung thư túi mật.
TAN SỎI
Đối với bệnh nhân từ chối phẫu thuật hoặc có nguy cơ phẫu thuật cao (ví dụ, do rối loạn y tế tương ứng hoặc tuổi cao), sỏi túi mật đôi khi có thể được giải quyết bằng cách uống axit mật trong nhiều tháng.
Axit ursodeoxycholic đường uống hòa tan 80% số sỏi nhỏ có đường kính < 0,5 cm trong vòng 6 tháng.
Đối với sỏi to (phần lớn), tỷ lệ thành công thấp hơn nhiều, ngay cả với liều cao hơn của axit ursodeoxycholic.
Sau khi lấy sỏi thành công, sỏi tái phát trong 50% trong vòng 5 năm.
Hầu hết các bệnh nhân phù hợp với cắt túi mật nội soi hơn.
Axit ursodeoxycholic đường uống có thể giúp ngăn ngừa hình thành sỏi trên bệnh nhân béo phì đang giảm cân nhanh chóng sau phẫu thuật giảm béo hoặc trong khi đang ăn kiêng rất ít calo.
Sự phân mảnh sỏi (do sóng xung kích ngoài xương) để hỗ trợ tán và giải phóng sỏi hiện tại khá hiếm gặp.
Tiên lượng về sỏi mật
Bệnh nhân có sỏi mật không có triệu chứng sẽ có triệu chứng với tỷ lệ khoảng 2% mỗi năm.
Triệu chứng tiến triển phổ biến nhất là đau bụng đường mật hơn là biến chứng đường mật chính.
Khi các triệu chứng đường mật bắt đầu, các triệu chứng này có khả năng tái phát; cơn đau quay trở lại ở 20% đến 40% số bệnh nhân mỗi năm và khoảng 1% đến 2% số bệnh nhân mỗi năm bị các biến chứng như là viêm túi mật, sỏi ống mật chủ, viêm đường mật, viêm tụy do dỏi mật.
Những điểm chính
Sỏi mật là phổ biến nhưng 80% số ca bệnh không có triệu chứng.
Siêu âm bụng chiếm 95% độ nhạy và đặc hiệu để phát hiện sỏi mật.
Một khi các triệu chứng phát triển (thường là đau bụng mật), đau sẽ tái diễn ở 20 đến 40% bệnh nhân/năm.
Điều trị hầu hết bệnh nhân sỏi mật có triệu chứng bằng phẫu thuật cắt túi mật nội soi.
HỘI CHỨNG SAU CẮT TÚI MẬT.
Hội chứng sau cắt túi mật là sự xuất hiện của các triệu chứng ở bụng sau khi cắt túi mật.
Hội chứng sau cắt túi mật xảy ra ở 5% đến 40% số bệnh nhân sau cắt túi mật.
Đề cập đến các triệu chứng của túi mật được cho là tiếp tục hoặc phát triển sau cắt túi mật hoặc các triệu chứng khác là kết quả của cắt túi mật.
Loại bỏ túi mật, cơ quan lưu trữ mật, thường có ít tác dụng phụ trên chức năng đường mật hoặc áp lực. Trong khoảng 10% bệnh nhân, đau bụng mật xuất hiện do các bất thường chức năng hoặc cấu trúc của cơ vòng Oddi, dẫn đến thay đổi áp suất mật hoặc tăng nhạy cảm.
Các triệu chứng phổ biến nhất là chứng khó tiêu hoặc các triệu chứng khác không đặc hiệu thay vì đau bụng mật.
Hẹp nhú tá tràng, hiếm gặp, có thể làm hẹp quanh cơ vòng, có thể là do chấn thương và viêm do viêm tụy, dụng cụ (ví dụ, nội soi mật tụy ngược dòng ERCP), hoặc trước đó có sỏi đi qua.
Các nguyên nhân khác bao gồm sỏi ống mật, viêm tụy, trào ngược dạ dày thực quản.
Sau khi cắt túi mật một số bệnh nhân bị tiêu chảy do quá nhiều axit mật vào đại tràng. Tình trạng tiêu chảy này thường tự khỏi nhưng có thể phải điều trị bằng resin gắn axit mật.
Chẩn đoán hội chứng sau cắt túi mật
Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) với đo mật độ đường mật hoặc chụp đường mật
Loại trừ đau ngoài đường mật
Bệnh nhân bị đau sau mổ cắt túi mật nên được đánh giá tìm các nguyên nhân ngoài đường mật và tại đường mật.
Nếu đau nghi ngờ đau bụng mật, alkaline phosphatase, bilirubin, ALT, amylase và lipase cần được đo và ERCP với đo áp lực mật hoặc hạch hạt nhân mật phải được thực hiện .
Các xét nghiệm gan tăng lên cho thấy rối loạn chức năng của cơ vòng Oddi; amylase tăng cao và lipase gợi ý sự rối loạn chức năng của tụy.
Phát hiện rối loạn chức năng hiệu quả nhất bằng đo áp lực đường mật được thực hiện trong quá trình ERCP, mặc dù ERCP có đo áp lực đường mật có thể gây ra viêm tụy ở 25% số bệnh nhân.
Áp kế cho thấy tăng áp lực trong đường mật khi bị đau. Thời gian vận chuyển rốn gan - tá tràng bị chậm trên phim chụp cho thấy rối loạn chức năng cơ Oddi. Chẩn đoán hẹp nhú tá tràng dựa trên một tiền sử rõ ràng về các cơn đau đường mật tái phát và các xét nghiệm enzym gan bất thường (hoặc tụy).
Điều trị hội chứng sau phẫu thuật cắt túi mật
Đôi khi nội soi mở cơ thắt
Nội soi mở cơ thắt có thể làm giảm cơn đau tái phát do rối loạn chức năng cơ vòng Oddi, đặc biệt nếu hẹp nhú tá tràng.
Nội soi mật tụy ngược dòng ERCP và đo áp lực đường mật đã được sử dụng để điều trị đau sau mổ cắt túi mật; tuy nhiên, không có bằng chứng hiện tại cho thấy điều trị này có hiệu quả nếu bệnh nhân không có bất thường. Những bệnh nhân này nên được điều trị triệu chứng.
VIÊM XƠ ĐƯỜNG MẬT TIÊN PHÁT (PSC)
Viêm xơ đường mật tiên phát (PSC) là viêm sưng, xơ hóa và co thắt các ống mật mà không có nguyên nhân rõ ràng.
Tuy nhiên, 80% số bệnh nhân bị PSC cũng bị bệnh viêm ruột, thường gặp nhất là viêm đại tràng thể loét.
Các điều kiện liên quan khác bao gồm rối loạn mô liên kết, rối loạn tự miễn dịch, hội chứng suy giảm miễn dịch, đôi khi phức tạp do nhiễm trùng cơ hội.
Mệt mỏi và ngứa phát triển một cách rầm rộ và tiến triển nhanh.
Chẩn đoán là do chụp đường mật (chụp cộng hưởng từ mật tụy [MRCP] hoặc nội soi chụp mật tụy ngược dòng [ERCP]).
Ghép gan được chỉ định cho bệnh nhân đang tiến triển.
PSC là dạng phổ biến nhất của viêm xơ đường mật. Hầu hết (70%) bệnh nhân có PSC là nam giới. Tuổi trung bình khi chẩn đoán là 40 tuổi.
Nguyên nhân của viêm đường mật xơ cứng nguyên phát
Mặc dù nguyên nhân chưa được biết rõ, nhưng viêm đường mật xơ cứng nguyên phát (PSC) có liên quan đến bệnh viêm ruột, bệnh này hiện diện ở 70% số bệnh nhân.
Khoảng 5% bệnh nhân viêm đại tràng loét và khoảng 1% bệnh Crohn phát triển primary sclerosing cholangitis PSC.
Mối liên quan này và sự hiện diện của một số tự kháng thể (ví dụ: kháng thể kháng nhân [ANA] và kháng thể kháng bạch cầu trung tính quanh nhân [pANCA]) gợi ý các cơ chế qua trung gian miễn dịch.
Các tế bào T dường như có liên quan đến sự phá hủy các ống mật, dẫn đến miễn dịch tế bào bị rối loạn. Một khuynh hướng di truyền được gợi ý bởi xu hướng rối loạn phát triển ở nhiều thành viên trong gia đình và tần suất cao hơn ở những người có HLAB8 và HLADR3, thường có liên quan đến rối loạn tự miễn dịch.
Một nguyên nhân chưa xác định (ví dụ: nhiễm khuẩn, tổn thương ống dẫn máu do thiếu máu cục bộ) có lẽ sẽ thúc đẩy sự phát triển của PSC ở những người có khuynh hướng di truyền.
Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh viêm đường mật xơ cứng nguyên phát
Sự khởi phát thường là xấu đi, với sự mệt mỏi tiến triển và sau đó là ngứa.
Có tới 40% số bệnh nhân có thể biểu hiện các triệu chứng bao gồm đau bụng, ngứa, tiêu chảy, vàng da, mệt mỏi và sốt.
Đi ngoài phân mỡ và thiếu vitamin tan trong chất béo có thể phát triển.
Vàng da dai dẳng chứng tỏ bệnh tiến triển.
Sỏi mật và sỏi ống mật chủ có triệu chứng có xu hướng phát triển ở khoảng 75% số bệnh nhân.
Một số bệnh nhân, không triệu chứng cho đến giai đoạn cuối, lần đầu tiên có gan lách to hoặc xơ gan.
Viêm đường mật tiên phát PSC có khuynh hướng tiến triển chậm và không thể thay đổi được.
Giai đoạn cuối cùng liên quan đến xơ gan mất bù, tăng áp lực tĩnh mạch cửa, cổ trướng, suy gan.
Mặc dù có sự liên quan giữa PSC và bệnh viêm ruột, hai bệnh này có xu hướng tiến triển riêng biệt.
Viêm loét đại tràng có thể xuất hiện nhiều năm trước khi PSC và có xu hướng có một giai đoạn nhẹ hơn khi kết hợp với PSC. Tương tự, cắt bỏ toàn bộ ruột già không thay đổi quá trình của PSC.
Sự hiện diện của cả PSC và bệnh viêm ruột làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng, bất kể liệu ghép gan đã được thực hiện cho PSC.
Ung thư biểu mô đường mật phát triển ở 10% đến 15% số bệnh nhân.
Chẩn đoán viêm đường mật xơ cứng nguyên phát
Chụp cộng hưởng từ hệ tụy mật (MRCP)
Viêm đường mật tiên phát PSC được nghi ngờ ở những bệnh nhân có bất thường không giải thích được xét nghiệm chức năng gan , đặc biệt ở những người bị viêm ruột.
Xét nghiệm có tình trạng ứ mật: tăng phosphatase kiềm và gamma-glutamyltransferase (GGT) chứ không phải aminotransferase.
Nồng độ gamma globulin và IgM có khuynh hướng gia tăng. Kháng thể kháng nhân và pANCA thường dương tính.
Kháng thể kháng ti thể, dương tính trong xơ gan mật tiên phát, là đặc trưng âm tính.
Chẩn đoán hình ảnh hệ thống gan mật bắt đầu bằng siêu âm để loại trừ tắc nghẽn mật ngoài gan.
Siêu âm hoặc CT có thể cho thấy sự giãn nở đường mật, chẩn đoán đòi hỏi phải chụp đường mật để cho thấy đoạn hẹp và giãn trong các ống mật trong và ngoài gan.
Chụp đường mật nên bắt đầu bằng cộng hưởng từ đường mật (MRCP).
Nội soi chụp mật ngược dòng (ERCP) thường là lựa chọn thứ 2 bởi vì đó là thủ thuật xâm lấn.
Sinh thiết gan thường không bắt buộc để chẩn đoán; khi thực hiện, nó cho thấy sự phát triển của ống mật, xơ hóa quanh ruột, viêm, và mất ống mật.
Với sự tiến triển của bệnh, xơ hóa quanh ruột kéo dài từ các tĩnh mạch cửa và cuối cùng dẫn đến xơ gan mật thứ phát.
Người lớn mắc PSC, ngay cả khi không bị xơ gan, cần phải được (siêu âm, chụp cắt lớp vi tính bụng hoặc chụp cộng hưởng từ/chụp đường mật cộng hưởng từ) từ 6 tháng đến 12 tháng một lần để sàng lọc ung thư túi mật và ung thư biểu mô đường mật.
Nồng độ kháng nguyên carbohydrate (CA) 19-9 nên được theo dõi thường xuyên.
Nội soi đại tràng kèm theo sinh thiết cần phải được thực hiện trên bệnh nhân không mắc bệnh viêm ruột (IBD) từ trước tại thời điểm chẩn đoán PSC và cần phải được thực hiện hàng năm trên bệnh nhân bị PSC và IBD kể từ thời điểm chẩn đoán PSC do nguy cơ bị ung thư biểu mô tuyến đại trực tràng tăng lên.
Điều trị viêm đường mật xơ cứng nguyên phát
Chăm sóc hỗ trợ
Nội soi mật tụy ngược dòng ERCP làm giãn chỗ hẹp nhất (chính)
Ghép tạng trong trường hợp viêm đường mật nhiễm khuẩn tái phát hoặc biến chứng suy gan.
Bệnh nhân không có triệu chứng thường chỉ cần theo dõi (ví dụ: khám thực thể và xét nghiệm gan hai lần/năm) và, nếu là người lớn, chẩn đoán hình ảnh định kỳ và đo CA 19-9 để sàng lọc ung thư túi mật và ung thư biểu mô đường mật.
Axit ursodeoxycholic (lên đến 20 mg/kg/ngày) làm giảm ngứa và cải thiện dấu hiệu sinh hóa nhưng không cải thiện khả năng sống.
Ứ mật mạn và xơ gan cần được điều trị hỗ trợ. Các đợt viêm đường mật do vi khuẩn đảm bảo kháng sinh và điều trị ERCP khi cần.
Nếu một chỗ hẹp duy nhất dường như là nguyên nhân chính gây tắc (hẹp chiếm ưu thế có thể phát triển ở 45% số bệnh nhân), nong ERCP (kèm theo tế bào học vùng bàn chải và lai huỳnh quang tại chỗ [FISH] để sàng lọc ung thư biểu mô đường mật) và đặt stent có thể làm giảm triệu chứng.
Ghép gan là cách duy nhất để cải thiện tuổi thọ của bệnh nhân với viêm đường mật tiên phát PSC và điều trị.
Viêm đường mật do vi khuẩn tái phát, các biến chứng của bệnh gan giai đoạn cuối (ví dụ: cổ trướng khó chữa,bệnh não cửa chủ, giãn tĩnh mạch thực quản gây chảy máu hoặc ung thư biểu mô đường mật (trên bệnh nhân được lựa chọn thích hợp) là những chỉ định ghép gan.
Những điểm chính
Hầu hết (80%) các bệnh nhân PSC đều bị IBD, thường là viêm đại tràng thể loét và nhiều người có tự kháng thể.
Hãy nghi ngờ PSC nếu bệnh nhân, đặc biệt là những người bị bệnh viêm ruột, có kiểu ứ mật bất thường không rõ nguyên nhân trong các xét nghiệm gan.
Loại bỏ tắc nghẽn mật ngoài gan bằng siêu âm, sau đó làm MRCP (hoặc, như là một lựa chọn thứ hai, ERCP).
Theo dõi bệnh nhân với kiểm tra chức năng gan định kỳ, sàng lọc thường xuyên đối với ung thư túi mật và ung thư đường mật, và điều trị các triệu chứng và biến chứng (ví dụ, ERCP đánh giá và điều trị tắc nghẽn chi phối).
Xem xét việc cấy ghép gan nếu tái phát viêm đường mật hoặc các biến chứng của suy gan.
VIÊM XƠ ĐƯỜNG MẬT
Viêm xơ đường mật đề cập đến các hội chứng ứ mật mạn tính có đặc điểm viêm nhiễm trùng, xơ hóa và co thắt các ống dẫn mật trong gan và ngoài gan.
Quá trình phá hủy các ống dẫn mật và dẫn đến xơ gan, suy gan, và đôi khi là ung thư đường mật.
Viêm đường mật xơ cứng có thể là nguyên phát (không rõ nguyên nhân) hoặc thứ phát do suy giảm miễn dịch (bẩm sinh ở trẻ em, mắc phải ở người lớn, chẳng hạn như bệnh đường mật do AIDS), thường liên quan đến các bệnh nhiễm trùng do bội nhiễm (ví dụ: cytomegalovirus, Cryptosporidium), bệnh mô bào X hoặc sử dụng thuốc hoặc các loại thuốc (ví dụ: floxuridine trong động mạch).
Cả hai viêm xơ đường mật nguyên phát và thứ phát đều gây ra các tổn thương viêm và xơ hóa tương tự gây sẹo trong ống mật.
Các nguyên nhân khác gây hẹp ống mật là sỏi ống mật chủ, hẹp đường mật sau phẫu thuật, tổn thương ống mật do thiếu máu cục bộ (trong quá trình ghép gan), bất thường đường mật bẩm sinh, ung thư biểu mô đường mật và nhiễm ký sinh trùng.
Chẩn đoán hẹp đường mật và giãn đòi hỏi kỹ thuật hình ảnh chẳng hạn như siêu âm và chụp xquang đường mật.
Việc điều trị tập trung vào việc làm giảm tắc nghẽn mật (ví dụ, giãn và đặt stent chỗ hẹp) và, nếu có thể, loại trừ các sinh vật có liên quan hoặc điều trị nguyên nhân (ví dụ, HIV).
VIÊM ĐƯỜNG MẬT XƠ CỨNG LIÊN QUAN ĐẾN IGG4
Viêm đường mật xơ cứng liên quan đến IgG4 (IgG4-SC) là một bệnh lý đường mật hiếm gặp gây ra các triệu chứng tương tự như các triệu chứng của viêm đường mật xơ cứng nguyên phát.
IgG4-SC có thể biểu hiện bằng viêm đường mật và viêm tụy.
Chẩn đoán cần phải có chụp đường mật bất thường, tăng nồng độ IgG4 trong huyết thanh và phân tích mô học. Điều trị bằng corticosteroid dẫn đến thuyên giảm đáng kể và lâu dài.
Viêm đường mật xơ cứng liên quan đến IgG4 (IgG4-SC) là một bệnh hẹp đường mật do thâm nhiễm bạch cầu lympho tương bào dưới biểu mô chiếm ưu thế IgG4 của các ống mật trong và ống mật ngoài gan.
IgG4-SC khác biệt về mặt lâm sàng với viêm đường mật xơ cứng nguyên phát (PSC).
Biểu hiện ở gan của bệnh là một nhóm bệnh viêm xơ qua trung gian miễn dịch.
IgG4-SC rất hiếm gặp, ảnh hưởng chủ yếu đến nam giới ở độ tuổi 60 đến 70.
Hơn 70% số bệnh nhân có IgG4-SC cũng bị viêm tụy tự miễn (AIP).
Dạng IgG4-SC độc lập với AIP ít phổ biến hơn.
Triệu chứng và dấu hiệu của IgG4-SC
Biểu hiện có thể tương tự như viêm đường mật xơ cứng nguyên phát hoặc ung thư biểu mô đường mật với các triệu chứng bao gồm vàng da, sụt cân và đau bụng.
Chẩn đoán IgG4-SC
Chụp đường mật
Mức độ IgG4
Xét nghiệm mô học
IgG4-SC cần phải được xem xét đặc biệt là ở những bệnh nhân bị viêm tụy kèm theo bệnh lý đường mật.
Việc phân biệt chính xác IgG4-SC với các dạng viêm đường mật xơ cứng khác là rất quan trọng vì IgG4-SC cần phải có điều trị khác nhau và mang lại kết quả thuận lợi.
Chẩn đoán cần phải có chụp đường mật không điển hình, nồng độ IgG4 tăng cao (ở hầu hết, nhưng không phải tất cả, bệnh nhân) và các đặc điểm mô học đại diện, bao gồm thâm nhiễm bạch cầu lympho tương bào lan tỏa nhiều trong các tương bào dương tính với IgG4 của cả thành ống mật trong và ngoài gan, xơ hóa dạng lốc xoáy “bánh xe bò”) và lớp biểu mô ống mật được bảo tồn.
Đặc biệt là ở những bệnh nhân cao tuổi, IgG4-SC có thể bị chẩn đoán nhầm là bệnh ác tính ở gan mật.
Điều trị IgG4-SC
Corticosteroid
Corticosteroid (đơn trị liệu bằng prednisone) là phương pháp điều trị chính cho bệnh viêm đường mật xơ cứng liên quan đến IgG4.
Mục tiêu là tạo ra sự thuyên giảm hoàn toàn. Điều trị bằng liều cao giúp cải thiện nhanh chóng các triệu chứng và sinh hóa bằng cách giảm nồng độ IgG4 trong huyết thanh, thường ngăn ngừa nhu cầu đặt stent đường mật.
Có thể đạt được sự thuyên giảm hoàn toàn bằng liệu pháp đơn trị liệu bằng corticosteroid (prednisone); điều trị duy trì là cần thiết ở hầu hết bệnh nhân; tỷ lệ tái phát lên tới 50%.
Ở những bệnh nhân thất bại với liệu pháp corticosteroid, rituximab cũng là một phương pháp điều trị hiệu quả.
Những điểm chính
IgG-SC là một bệnh đường mật đặc biệt, khác với PSC.
Nghi ngờ IgG-SC đặc biệt là ở những bệnh nhân bị cả viêm tụy và bệnh lý đường mật.
Chẩn đoán cần phải có chụp đường mật bất thường, tăng nồng độ IgG4 trong huyết thanh và phân tích mô học.
Điều trị bằng corticosteroid dẫn đến thuyên giảm đáng kể và lâu dài.
TIP
Ung thư túi mật là một bệnh lý hiếm gặp và có tỷ lệ tử vong cao.
Nếu bệnh được phát hiện sớm thì khả năng chữa khỏi bệnh càng cao.
Tìm hiểu chung ung thư túi mật
Túi mật là một cơ quan rất nhỏ có hình dạng giống quả lê nằm ở bên phải của bụng và ngay dưới gan. Túi mật có vai trò tiết ra dịch tiêu hóa là dịch mật, dịch mật sẽ đi vào lòng ruột non để giúp cơ thể tiêu hóa chất béo.
Ung thư túi mật xảy ra khi những tế bào phát triển một cách không kiểm soát ở bên trong túi mật.
Bệnh tương đối hiếm xảy ra, nhưng nếu phát hiện ở giai đoạn đầu thì có khả năng chữa khỏi cao.
Ung thư túi mật ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng nên người bệnh chỉ phát hiện khi có những dấu hiệu của ung thư, lúc đó tiên lượng thường rất xấu.
Triệu chứng ung thư túi mật
Những triệu chứng của ung thư túi mật thường không xuất hiện cho tới khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng.
Một số triệu chứng của ung thư túi mật là:
Đau bụng, nhất là phần trên ở bên phải bụng;
Vàng da, củng mạc mắt cũng có màu vàng;
Buồn nôn, nôn mửa: Đôi khi nôn ra dịch vàng và có vị đắng;
Giảm cân không lý do;
Sốt;
Chướng bụng;
Nước tiểu đậm màu;
Ở bụng phải sờ có khối u.
Nếu tế bào ung thư đã di căn qua các bộ phận khác, người bệnh sẽ gặp một vài triệu chứng sau:
Ho ra máu, khó thở, tràn dịch màng phổi;
Đau hạ sườn phải;
Đau xương, xương giòn dễ gãy;
Đau đầu, rối loạn nhận thức.
Các giai đoạn của Ung thư túi mật
Ung thư túi mật có 4 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Tế bào ung thư chỉ nằm ở trong túi mật.
Giai đoạn 2: Tế bào ung thư đã xâm lấn tới những mô xung quanh, nhưng chưa lan sang hạch bạch huyết và các cơ quan khác.
Giai đoạn 3: Tế bào ung thư đã xâm lấn những cơ quan lân cận như gan, dạ dày, ruột non. Đôi khi chúng có thể lan tới những hạch bạch huyết kế cận.
Giai đoạn 4: Tế bào ung thư đã xâm lấn tới những cơ quan ở xa như phổi, não, xương.
Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra.
Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp mau chóng hồi phục sức khỏe.
Nguyên nhân ung thư túi mật
Vẫn chưa biết rõ nguyên nhân gây ra ung thư túi mật. Có thể do đột biến gen di truyền dẫn tới những tế bào phát triển một cách không kiểm soát hình thành khối u trong túi mật.
Nguy cơ ung thư túi mật
Hầu hết tất cả mọi đối tượng, lứa tuổi đều có khả năng bị ung thư túi mật.
Một số trường hợp có nguy cơ mặc bệnh cao hơn:
Phụ nữ
Người cao tuổi
Yếu tố tăng nguy cơ mắc ung thư túi mật
Đã từng bị ung thư túi mật.
Tiền sử gia đình có người bị ung thư túi mật.
Lạm dụng chất kích thích nhiều như thuốc lá, rượu, bia,…
Tiền sử bị mắc một số bệnh như: sỏi mật, Polyp túi mật, viêm đường mật, túi mật hóa sứ (thành túi mật có canxi), nhiễm trùng thương hàn mãn tính,...
Béo phì.
Phương pháp chẩn đoán & điều trị ung thư túi mật
Chẩn đoán ung thư túi mật bắt đầu bằng tiền sử bệnh và những triệu chứng lâm sang, thực hiện một số xét nghiệm. Những xét nghiệm thường thấy như:
Siêu âm:
Xem cấu trúc bên trong của túi mật thông qua hình ảnh được tạo ra từ sóng âm thanh để tìm kiếm khối u.
Xét nghiệm sinh hóa:
Khi bị ung thư túi mật thì nồng độ bilirubin trong máu và urobilirubin trong nước tiểu tăng.
Chụp X-quang, MRI hoặc CT:
Xác định hình dạng, kích thước cũng như mức độ xâm lấn của khối u.
Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP):
Kiểm tra khối u và tìm kiếm những ống mật bị tắc.
Sinh thiết:
Sẽ lấy một mẫu mô nhỏ của khối u được kiểm tra để chẩn đoán ung thư.
Điều này rất quan trọng để có thể tìm ra nguyên nhân gây bệnh để giúp điều trị càng sớm càng tốt.
Phương pháp điều trị Ung thư túi mật hiệu quả
Phương pháp điều trị ung thư túi mật phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh, sức khỏe cũng như yêu cầu của người bệnh.
Mục tiêu của việc điều trị là loại bỏ tế bào ung thư ra khỏi túi mật, ngoài ra những biện pháp khác có thể giúp người bệnh kiểm soát được sự lây lan của bệnh và giúp người bệnh cảm thấy thoải mái nhất.
Phẫu thuật
Ở giai đoạn đầu, phẫu thuật thường là lựa chọn tối ưu.
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật: Khi tế bào ung thư chỉ mới nằm ở trong túi mật.
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật và một phần nhỏ của gan: Khi tế bào ung thư đã xâm lấn qua một phần nhỏ của gan.
Nếu khối u ở trong túi mật nhỏ và có thể được loại bỏ hoàn toàn sau khi phẫu thuật thì bệnh nhân không cần điều trị bổ sung.
Sau phẫu thuật mà tế bào ung thư vẫn còn thì có thể chỉ định phương pháp khác để điều trị.
Hóa trị
Hóa trị là một biện pháp điều trị ung thư bằng hóa chất, được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư hoặc kiểm soát sự phát triển của các khối u.
Hóa trị thường được sử dụng sau khi phẫu thuật nhưng vẫn còn sót lại tế bào ung thư.
Hóa trị còn được sử dụng để kiểm soát tế bào ung thư khi phẫu thuật không phải là lựa chọn đầu tiên.
Xạ trị
Xạ trị là biện pháp sử dụng một chùm năng lượng mạnh để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc làm chậm sự phát triển của chúng.
Xạ trị có thể được kết hợp với hóa trị sau khi phẫu thuật ung thư túi mật nhưng tế bào ung thư vẫn còn sót lại.
Xạ trị còn được sử dụng để kiểm soát tế bào ung thư khi phẫu thuật không phải là lựa chọn đầu tiên.
Liệu pháp nhắm mục tiêu
Liệu pháp nhắm mục tiêu là sử dụng thuốc để xác định và tiêu diệt các tế bào ung thư mà không gây tổn thương tới những tế bào khác.
Thuốc nhắm mục tiêu có thể là một lựa chọn cho những người bị ung thư túi mật giai đoạn cuối.
Liệu pháp miễn dịch
Liệu pháp miễn dịch là một phương pháp điều trị bằng cách sử dụng hệ thống miễn dịch của bệnh nhân để chống lại tế bào ung thư một cách hiệu quả.
Liệu pháp miễn dịch có thể là một lựa chọn để điều trị ung thư túi mật giai đoạn muộn.
Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa ung thư túi mật
Những thói quen sinh hoạt có thể giúp hạn chế diễn tiến của Ung thư túi mật
Chế độ sinh hoạt:
Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
Chế độ dinh dưỡng:
Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng. Tham khảo chế độ dinh dưỡng từ chuyên gia y tế.
Phương pháp phòng ngừa Ung thư túi mật hiệu quả
Hạn chế những chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá,…
Thường xuyên xây dựng chế độ ăn dinh dưỡng kết hợp luyện tập phù hợp giúp năng cao hệ miễn dịch, phòng ngừa bệnh.
Điều trị kịp thời những bệnh lý như: Viêm túi mật, sỏi mật, polyp túi mật,…
Tầm soát ung thư thường xuyên để kịp thời phát hiện và điều trị.
Triển vọng sống của bệnh nhân ung thư túi mật phụ thuộc vào giai đoạn.
Tỷ lệ sống sau 5 năm của ung thư túi mật ở từng giai đoạn, theo ASCO là:
Giai đoạn 0 (ung thư biểu mô tại chỗ): 80%.
Giai đoạn 1 (Tế bào ung thư chỉ nằm trong túi mật) 50%.
Giai đoạn 3 (Tế bao ung thư đã xâm lấn tới hạch bạch huyết): 8%.
Giai đoạn 4 (Tế bào ung thư đã di căn): Ít hơn 4%.
Một trong nhiều chức năng của gan là sản xuất và truyền mật.
Mật là chất lỏng cần thiết cho quá trình phân hủy thức ăn trong quá trình tiêu hóa.
Các ống nhỏ dẫn mật từ gan đến túi mật đến ruột là "ống dẫn".
Ống mật ung thư (ung thư đường mật) là sự hình thành các khối u ác tính (ung thư) trong các ống hoặc ống dẫn này.
Ung thư ống mật được đề cập đến theo vị trí của chúng trong hệ thống;gần ở bên trong gan và xa nằm ngoài gan.
Có hai loại ung thư ống mật, ung thư ống mật trong gan và ung thư ống mật ngoài gan.
Ung thư ống mật trong gan là tình trạng các tế bào ung thư hình thành trên đường mật bên trong gan.
Ung thư ống mật ngoài gan hình thành trong đường mật bên ngoài gan và là dạng phổ biến nhất của bệnh này.
Có hai dạng ung thư ống mật ngoài gan: ung thư đường mật ngoài gan và ung thư đường mật ở xa.
Ung thư biểu mô đường mật tập trung ở khu vực mà ống mật phải và trái thoát ra khỏi gan để tạo thành một ống mật chung. Khu vực này được gọi là khu vực hilum.
Ung thư đường mật nằm ở vùng xa. Đây là khu vực mà ống mật chủ đi qua tuyến tụy và đi vào ruột non.
U túi mật và ống mật có thể gây tắc nghẽn mật ngoài gan.
Các triệu chứng có thể vắng mặt nhưng thường là có thể trạng hoặc phản ánh tắc nghẽn đường mật. Chẩn đoán dựa trên siêu âm cộng với chụp CT đường mật hoặc chụp đường mật cộng hưởng từ. Tiên lượng dè dặt. Thông thoág đường mật có thể làm giảm ngứa, nhiễm khuẩn huyết tái phát và đau do tắc nghẽn mật.
Ung thư biểu mô đường mật và các khối u ống mật khác rất hiếm gặp (từ 1 đến 2/100.000 người) nhưng thường là ác tính.
Ung thư biểu mô đường mật xảy ra chủ yếu ở các ống mật ngoài gan: 60% đến 70% ở vùng quanh rốn (khối u Klatskin), khoảng 25% ở đầu xa của các ống mật ngoài gan và phần còn lại ở gan.
Các yếu tố nguy cơ được xác định bao gồm viêm đường mật xơ cứng nguyên phát, tuổi già, nhiễm sán lá gan và u nang đường mật.
Ung thư biểu mô túi mật không phổ biến (2,5/100.000).
Phổ biến hơn ở người da đỏ Mỹ, bệnh nhân bị sỏi mật to (> 3 cm) và những người bị vôi hóa túi mật do viêm túi mật mãn tính (túi mật sứ).
Gần như tất cả (70 đến 90%) bệnh nhân cũng có sỏi mật.
Thời gian sống trung bình là 3 tháng.
Có thể chữa bệnh được khi ung thư được phát hiện sớm (ví dụ, tình cờ trong trường hợp cắt bỏ túi mật).
Polyp túi mật thường là các biểu hiện u lành tính không triệu chứng phát triển trong lòng của túi mật.
Nhất là < 10 mm và bao gồm ester cholesterol và triglyceride; sự có mặt của các polps như vậy được gọi là đọng cholesterol.
Chúng được tìm thấy trong khoảng 5% số người trong siêu âm.
Các polyp lành tính khác, ít gặp hơn bao gồm u tuyến (gây ra adenomyomatosis) và các polyp viêm.
Bệnh nhân có polyp túi mật < 10 mm cần phải được siêu âm giám sát 6 tháng đến 12 tháng một lần dựa trên các yếu tố nguy cơ và kích thước polyp.
Cắt túi mật đôi khi được khuyến nghị với một số polyp có đường kính từ 6 mm đến 9 mm. Tuy nhiên, nếu đường kính > 10 mm thì cần phải cân nhắc phẫu thuật.
Các triệu chứng và dấu hiệu của khối u túi mật và khối u ống dẫn mật
Hầu hết các bệnh nhân có ung thư biểu mô đường mật có biểu hiện ngứa và đau nhẹ do tắc nghẽn vàng da, thường ở tuổi 50 đến 70.
Khối u quang rốn gan ở giai đoạn sớm có thể chỉ gây đau bụng, chán ăn và giảm cân.
Các triệu chứng khác bao gồm mệt mỏi, phân mỡ, khối u sờ thấy, gan to, hoặc túi mật bị giãn ra (dấu hiệu Courvoisier, với ung thư biểu mô đường mật xa).
Đau có thể giống với chứng đau bụng mật (phản xạ tắc nghẽn mật) hoặc có thể liên tục và tiến triển.
Nhiễm trùng huyết (thứ phát do viêm đường mật cấp), mặc dù có thể gây ra do nội soi chụp mật tụy ngược dòng (ERCP).
Các biểu hiện của ung thư biểu mô túi mật có thể gặp tình cờ khi cắt bỏ túi mật được thực hiện để làm giảm đau mật đến bệnh sỏi mật với đau liên tục, giảm cân và khối u bụng hoặc vàng da tắc nghẽn.
Hầu hết các polyp túi mật không gây triệu chứng.
Chẩn đoán các khối u của túi mật và ống mật
Siêu âm (đôi khi nội soi), tiếp theo là Chụp CT đường mật hoặc chụp cộng hưởng từ đường mật (MRCP)
Đôi khi nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP)
Ung thư đường mật và túi mật được nghi ngờ khi tắc nghẽn đường mật ngoài gan.
Kết quả xét nghiệm cho thấy mức độ ứ mật. Ở những bệnh nhân bị viêm đường mật tiên phát, nồng độ (CEA) và (CA) 19-9 được đo định kỳ để kiểm tra ung thư biểu mô đường mật.
Chẩn đoán được dựa trên siêu âm (hoặc siêu âm nội soi), tiếp theo thường là MRCP.
CT đôi khi được thực hiện và có thể cung cấp thông tin giai đoạn, đặc biệt là sự xâm lấn vỏ và xâm lấn túi tinh.
Khi những phương pháp này không thể đưa ra kết luận, hoặc nếu nghi ngờ ung thư biểu mô đường mật, ERCP là cần thiết
ERCP không chỉ phát hiện khối u mà còn bằng cách chải tế bào, có thể cung cấp chẩn đoán mô bệnh học, đôi khi làm cho sinh thiết bằng kim siêu âm hoặc hướng dẫn CT không cần thiết.
CT có tiêm thuốc để đánh giá giai đoạn.
Phẫu thuật mở ổ bụng là cần thiết để xác định mức độ bệnh, hướng dẫn điều trị.
Điều trị các khối u của túi mật và ống mật
Đối với ung thư ống mật, đặt stent (hoặc thủ thuật bắc cầu khác) hoặc thỉnh thoảng cắt bỏ
Đối với ung thư túi mật, thường điều trị triệu chứng
Đối với ung thư tuyến tụy, stenting hoặc phẫu thuật điều trị sự tắc nghẽn làm giảm ngứa, vàng da và có thể là mệt mỏi.
Ung thư đường mật vùng rốn gan với bằng chứng CT lây lan qua chụp đường mật qua da hoặc nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP).
Ung thư đường mật được đặt stent qua ERCP. Nếu ung thư đường mật xuất hiện tại chỗ, phẫu thuật thăm dò sẽ xác định khả năng phục hồi bằng phẫu thuật cắt vùng rốn hoặc khối tá tụy.
Ghép gan đối với ung thư biểu mô đường mật khu trú tại một số trung tâm ghép tạng như là một phần của một quy trình cụ thể được chấp thuận bởi United Network for Organ Chia sẻ (UNOS).
Nhiều ung thư túi mật được điều trị triệu chứng.
Ung thư mật (thường là ung thư biểu mô đường mật hoặc túi mật) là không phổ biến.
Ung thư nghĩ đến nếu bệnh nhân bị tắc nghẽn mật ngoài gan không rõ ràng hoặc khối u ở bụng.
Chẩn đoán ung thư bằng hình ảnh, bắt đầu bằng siêu âm, tiếp theo là MRCP.
Điều trị triệu chứng ung thư (ví dụ bằng đặt stent hoặc bắc cầu trong ung thư biểu mô đường mật); thỉnh thoảng, cắt bỏ được tiến hành.
Ghép gan có thể được áp dụng cho một số bệnh nhân ung thư biểu mô đường mật.
TỔNG QUAN VỀ CHỨC NĂNG MẬT
Gan sản xuất khoảng 500 đến 600 mL mật mỗi ngày.
Dịch mật là dịch đẳng trương với huyết tương và thành phần chủ yếu là nước và các chất điện giải, nhưng cũng chứa các chất hữu cơ: muối mật, các phospholipid (Chủ yếu là Lecethin), cholesterol, bilirubin, và các chất nội sinh hoặc ngoại sinh khác, chẳng hạn như các protein điều hòa chức năng của GI và thuốc hay các sản phẩm chuyển hóa của chúng.
Bilirubin là một sản phẩm giáng hóa của heme từ các hồng cầu già và là sắc tố mật (màu vàng xanh).
Muối mật (axit mật) là thành phần hữu cơ chính trong dịch mật.
Gan sử dụng phương pháp vận chuyển tích cực để bài tiết các muối mật vào tiểu quản mật là khe giữa các tế bào gan lân cận. Vận chuyển vào tiểu quản mật là bước cuối cùng trong hình thành dịch mật.
Sau khi được tiết ra, muối mật kéo các thành phần mật khác (đặc biệt là natri và nước) vào tiểu quản mật bằng áp lực thẩm thấu.
Muối mật cũng là chất tẩy rửa sinh học cho phép cơ thể bài tiết cholesterol và các chất độc (ví dụ, bilirubin, các thành phần chuyển hóa của thuốc).
Chức năng của muối mật trong tá tràng để hòa tan chất béo và các vitamin tan trong dầu, tạo điều kiện cho việc tiêu hóa và hấp thu.
Từ gan, mật từ các đường mật trong gan chảy vào ống gan phải và ống gan trái, sau đó vào ống gan chung.
Trong thời gian nhịn ăn, khoảng 75% dịch mật từ ống gan chung đổ vào túi mật qua ống túi mật.
Phần còn lại chảy trực tiếp vào ống mật chủ (được hình thành bởi sự hợp lại của ống gan chung và ống túi mật) rồi vào tá tràng.
Trong thời gian nhịn ăn, túi mật hấp thụ đến 90% lượng nước của mật, cô đặc và lưu trữ mật.
Mật từ túi mật đổ vào ống mật chủ. Ống mật chủ hợp với ống tụy để tạo thành bóng Vater,rồi đổ vào tá tràng. Trước khi đi vào ống tụy, ống mật chủ thu nhỏ đường kính xuống ≤ 0,6 cm.
Cơ vòng Oddi, bao quanh cả ống tụy và ống mật chủ, bao gồm một cơ vòng cho mỗi ống.
Thông thường, mật không chảy ngược trở lại vào ống tụy. Những cơ vòng này rất nhạy cảm với hormon cholecystokinin và các hormon khác của ruột (ví dụ như gastrin-releasing peptide) và những thay đổi của hệ cholinergic (ví dụ bằng thuốc kháng cholinergic).
Khi ăn cơ thể giải phóng các hormone trong ruột và kích thích hệ thần kinh cholinergic, làm cho túi mật co bóp và mở cơ vòng Oddi. Kết quả là, túi mật đẩy 50 đến 75% lượng mật vào tá tràng. Ngược lại, khi nhịn ăn, tăng trương lực cơ vòng giúp cho túi mật được làm đầy.
Muối mật được hấp thu kém bởi sự khuếch tán thụ động trong đoạn gần ruột non; hầu hết muối mật được hấp thu ở đoạn cuối hồi tràng, hấp thụ 90% muối mật vào tuần hoàn tĩnh mạch cửa.
Trở lại gan, muối mật được tiết ra có hiệu quả, nhanh chóng thay đổi (ví dụ, chuyển sang dạng liên hợp nếu chúng còn ở dạng tự do), và bài tiết trở lại mật.
Các muối mật chảy qua con đường từ gan đến ruột rồi trở về gan - tuần hoàn gan ruột- từ 10 đến 12 lần/ngày.
Hầu hết các rối loạn của đường mật đều do sỏi mật, mặc dù cơn đau quặn gan xảy ra khi không có sỏi mật và hôị chứng sau mổ cắt túi mật xảy ra sau khi túi mật đã được loại bỏ.
Sỏi mật trong túi mật thường không có triệu chứng. Lưu thông mật có thể bị cản trở bởi sỏi mật trong ống mật (bệnh sỏi mật), gây đau hoặc gây viêm túi mật (viêm túi mật). Viêm túi mật có thể là cấp tính, tiến triển qua vài giờ, hoặc mạn tính, kéo dài trong một thời gian dài.
Sự tắc nghẽn của ống mật cũng có thể gây viêm, thường là do nhiễm khuẩn đường ruột (viêm đường mật cấp).
Lưu thông mật có thể bị chặn hoặc làm chậm (gọi là bệnh ứ mật) bởi những khối u hoặc, ở những bệnh nhân bị AIDS, bởi sự tắc nghẽn gây ra do nhiễm trùng cơ hội (bệnh đường mật AIDS).
Ứ mật cũng có thể dẫn đến chứng viêm, xơ hóa và co thắt đường dẫn mật (được gọi là Viêm xơ hóa đường mật).
Thông thường, nguyên nhân gây viêm xơ hóa đường mật là không rõ (được gọi là xơ đường mật tiên phát [PSC]).
ĐAU ỐNG MẬT KHÔNG DO SỎI
Điều trị
Đau quặn mật không do sỏi là đau bụng mật mà không có sỏi mật, do rối loạn về cấu trúc hoặc chức năng; đôi khi nó được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ túi mật nội soi hoặc cắt cơ vòng bằng nội soi.
Đau bụng mật có thể xảy ra khi không có sỏi mật, đặc biệt ở phụ nữ trẻ.
Đau đường mật không do sỏi có thể dẫn đến cắt túi mật nội soi ở một số bệnh nhân.
Các nguyên nhân thường gặp của đau đường mật như sau:
Sỏi vi thể (bùn mật) – không được phát hiện bằng siêu âm bụng định kỳ
Rỗng túi mật bất thường (rối loạn vận động túi mật)
Mẫn cảm đường mật
Rối loạn chức năng cơ vòng Oddi (bao gồm rối loạn do hẹp nhú và rối loạn do túi mật chức năng, rối loạn cơ vòng phía đường mật, hoặc rối loạn cơ vòng phía ống tụy.
Quá mẫn cảm của đoạn tá tràng liền kề
Sỏi mật đã tự biến mất
Chẩn đoán cơn đau quặn mật không do sỏi
Thường là siêu âm và đôi khi là nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) kèm theo đo áp lực cơ vòng Oddi
Cách tiếp cận chẩn đoán tốt nhất vẫn còn chưa rõ ràng.
Đau đường mật không do sỏi được nghi ngờ ở bệnh nhân đau bụng mật khi chuẩn đoán hình ảnh không thể phát hiện sỏi mật.
Hình ảnh nên bao gồm siêu âm và, nếu có, siêu âm nội soi (đối với sỏi nhỏ < 1 cm).
Xét nghiệm có thể tiết lộ bằng chứng về bất thường đường mật (ví dụ, tăng phosphatase kiềm, bilirubin, alanin aminotransferase, hoặc aspartate aminotransferase) hoặc bất thường tuyến tụy (ví dụ, lipase tăng cao) trong một đợt đau cấp tính.
Chụp hình nhấp nháy túi mật với các thuốc tiêm cholecystokinin túi mật bỏ trống (phân thải); có thể gây tắc nghẽn như thuốc chẹn kênh canxi, opioid và thuốc chống cholinergic không nên dùng.
ERCP đo áp lực đường mật phát hiện hẹp nhú và rối loạn chức năng cơ vòng Oddi.
Rối loạn chức năng cơ vòng Oddi (rối loạn chức năng túi mật, rối loạn chức năng cơ thắt đường mật và rối loạn chức năng cơ vòng tụy) – đặc trưng bởi đau đường mật chức năng không do sỏi – được chẩn đoán theo tiêu chuẩn Rome IV.
Phải đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn sau:
Đau xuất hiện ở thượng vị và/hoặc ở hạ sườn phải.
Các triệu chứng tái phát theo các khoảng thời gian khác nhau.
Đau tăng dần ở mức độ ổn định và kéo dài 30 phút hoặc lâu hơn.
Đau đủ dữ dội để làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày hoặc dẫn đến việc phải đến khoa cấp cứu.
Đau không liên quan đáng kể đến nhu động ruột.
Đau không thuyên giảm đáng kể khi thay đổi tư thế hoặc giảm axit dạ dày.
Các tiêu chuẩn hỗ trợ bao gồm:
Đau kèm theo buồn nôn và/hoặc nôn
Đau lan ra sau lưng và/hoặc lan ra vùng hạ bộ bên phải
Đau làm gián đoạn giấc ngủ
Rối loạn chức năng túi mật được chẩn đoán khi đáp ứng các tiêu chuẩn Rome IV, trong trường hợp không có sỏi đường mật hoặc nguyên nhân có tính cấu trúc của cơn đau đó.
Thông thường, xạ hình là bất thường hoặc giảm phân suất tống mật của túi mật.
Rối loại chức năng cơ vòng Oddi phía đường mật được chẩn đoán khi đáp ứng các tiêu chuẩn Rome IV, trong trường hợp không có sỏi đường mật hoặc nguyên nhân có tính cấu trúc của cơn đau, cộng với tăng aminotransferase hoặc ống mật chủ giãn (nhưng không phải cả hai).
Thông thường, các xét nghiệm huyết thanh về tuyến tụy là bình thường, đo áp lực cơ vòng Oddi có thể bất thường và xạ hình có thể bất thường.
Chẩn đoán rối loạn chức năng cơ vòng Oddi do tụy khi đáp ứng tiêu chuẩn Rome IV trên bệnh nhân có tiền sử tái phát các đợt viêm tụy cấp vô căn (cơn đau điển hình kèm theo amylase hoặc lipase > 3 lần bình thường và/hoặc bằng chứng chẩn đoán hình ảnh của viêm tụy cấp) cộng với không có nguyên nhân rõ ràng, chẩn đoán hình ảnh bằng siêu âm qua nội soi âm tính và đo áp lực cơ vòng Oddi bất thường.
Điều trị cơn đau quặn mật không có sỏi
Không rõ ràng nhưng đôi khi cắt túi mật nội soi hoặc cắt cơ vòng qua nội soi
Mổ nội soi cắt bỏ túi mật cải thiện kết quả cho những bệnh nhân có sỏi vi thể và có thể vận động túi mật bất thường.
Vai trò của thủ thuật cắt túi mật qua nội soi hoặc thủ thuật nội soi cắt cơ vòng vẫn còn là vấn đề.
Khi đã chứng minh các phương pháp điều trị bằng thuốc không mang lại lợi ích.
VIÊM TÚI MẬT CẤP TÍNH
Viêm túi mật cấp tính là viêm túi mật tiến triển vài giờ, thông thường vì sỏi gây tắc nghẽn ống mật.
Các triệu chứng bao gồm đau hạ sườn phải và căng tức, kèm theo sốt, ớn lạnh, buồn nôn, và nôn.
Siêu âm bụng phát hiện sỏi và đôi khi là viêm kết hợp.
Điều trị thường là điều trị kháng sinh và cắt túi mật.
Viêm túi mật cấp là biến chứng thường gặp nhất của bệnh sỏi mật.
Trên thực tế, ≥95% bệnh nhân viêm túi mật cấp tính có bệnh sỏi mật.
Khi một viên sỏi bị kẹt trong ống túi mật và liên tục cản trở, kết quả dẫn đến viêm cấp tính.
Ứ mật gây ra việc giải phóng các enzyme viêm (ví dụ, phospholipase A, chuyển lecithin thành lysolecithin, sau đó có thể gây viêm).
Niêm mạc bị tổn thương tiết ra nhiều chất lỏng vào trong túi mật hơn số lượng hấp thụ.
Sự tiến triển dẫn tới tiếp tục giải phóng các chất trung gian gây viêm (ví dụ, prostaglandins), tổn thương niêm mạc nặng hơn và gây thiếu máu, tất cả các yếu tố này làm tình trạng viêm kéo dài.
Nhiễm trùng do vi khuẩn có thể xảy ra. Vòng luẩn quẩn của quá trình tiết dịch và viêm, khi không kiểm soát được dẫn tới hoại tử và thủng.
Nếu viêm cấp tính giải quyết sau đó tiếp tục tái phát, túi mật sẽ trở nên xơ và co lại và không cô đặc mật được hoặc không có các đặc điểm làm trống viêm túi mật mạn tính.
Viêm túi mật cấp tính
Viêm túi mật acalculous là viêm túi mật không có sỏi.
Chiếm từ 5 đến 10% nội soi cắt túi mật được thực hiện trong viêm túi mật cấp.
Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
Các bệnh nghiêm trọng (ví dụ phẫu thuật lớn, bỏng, nhiễm trùng, hay chấn thương)
Nhịn ăn kéo dài hoặc nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn, cả hai đều có thể dẫn đến ứ mật
Sốc
Suy giảm miễn dịch
Viêm mạch (ví dụ, lupus ban đỏ hệ thồng (SLE), viêm đa nút động mạch)
Cơ chế này có thể liên quan đến các chất trung gian gây viêm do thiếu máu, nhiễm trùng, hoặc ứ mật. Đôi khi tác nhân lây nhiễm có thể được xác định (ví dụ, loài Salmonella hoặc cytomegalovirus ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch).
Ở trẻ nhỏ, viêm túi mật cấp tính không có sỏi có xu hướng sốt mà không xác định được tác nhân gây nhiễm trùng.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm túi mật cấp tính
Hầu hết các bệnh nhân đều có cơn đau bụng quặn gan trước hoặc viêm túi mật cấp.
Đau trong viêm túi mật cũng tương tự về tính chất và vị trí đối với cơn đau quặn mật nhưng kéo dài hơn (> 6 giờ) và dữ dội hơn.
Nôn thường gặp, cảm giác đau tức vùng bụng bên phải.
Trong vài giờ, dấu hiệu Murphy (hít thở sâu làm tăng cơn đau khi sờ vào phần tư trên phải và ngừng thở) tiến triển cùng với phản ứng của các cơ bụng trên ở bên phải.
Sốt, nhiệt độ ở mức thấp, thường gặp.
Ở người cao tuổi, các triệu chứng đầu tiên hoặc duy nhất có thể là biểu hiện toàn thân và không đặc hiệu (ví dụ như biếng ăn, nôn, khó chịu, suy nhược, sốt). Đôi khi không có sốt.
Viêm túi mật cấp tính bắt đầu giảm dần sau 2 đến 3 ngày và khỏi trong vòng 1 tuần ở 85% số bệnh nhân, ngay cả khi không điều trị.
Các biến chứng
Nếu không điều trị, bệnh nhân có thể bị thủng và viêm phúc mạc khu trú hoặc tự do.
Tăng đau bụng, sốt cao, rét và căng đau hoặc tắc ruột gợi ý đến có mủ trong túi mật, hoại tử, hoặc thủng.
Khi viêm túi mật cấp có kèm theo vàng da hoặc ứ mật, có thể tắc nghẽn một phần ống mật chung, thường là do sỏi hoặc viêm.
Các biến chứng khác bao gồm:
Hội chứng Mirizzi:
Hiếm khi một viên sỏi bị ảnh hưởng trong ống nang, bị nén và làm tắc nghẽn ống mật chủ, gây ứ mật.
Viêm tụy do sỏi:
Sỏi mật di chuyển từ túi mật vào ống mật chủ và tắc ống tụy.
Lỗ thủng mật ruột:
Hiếm khi, một viên sỏi lớn làm bào mòn thành túi mật, tạo thành lỗ thủng vào ruột non (hoặc nơi khác trong khoang bụng); sỏi có thể tự đi qua hoặc tắc ruột non (tắc ruột do sỏi túi mật).
Viêm túi mật cấp tính
Các triệu chứng tương tự như viêm túi mật cấp với sỏi mật nhưng có thể khó xác định được vì bệnh nhân có xu hướng bị bệnh nặng (ví dụ, đơn vi hồi sức) và có thể không thể nói rõ ràng.
Đau bụng hoặc sốt không rõ nguyên nhân có thể là đầu mối duy nhất.
Không được điều trị, bệnh có thể nhanh chóng tiến triển thành hoại tử túi mật và thủng, dẫn đến nhiễm trùng huyết, sốc và viêm phúc mạc;
Tỷ lệ tử vong khoảng 65%.
Chẩn đoán viêm túi mật cấp tính
Siêu âm
Chụp hình nhấp nháy túi mật nếu kết quả siêu âm không rõ ràng hoặc nếu nghi ngờ bị viêm túi mật không do sỏi.
Viêm túi mật cấp được nghi ngờ dựa trên các triệu chứng và dấu hiệu.
Siêu âm bụng là kĩ thuật tốt nhất để phát hiện sỏi mật. Xét nghiệm cũng có thể gây ra đau khu trú trên túi mật (dấu hiệu siêu âm Murphy). Dich quanh túi mật hoặc dày thành túi mật gợi ý viêm cấp tính túi mật.
Chụp hình nhấp nháy túi mật rất hữu ích khi các kết quả không rõ ràng; khi hóa chất đồng vị phóng xạ không có mặt trong túi mật gợi ý tình trạng tắc nghẽn đường mật (tức là ảnh hưởng do sỏi).
Kết quả sai có thể là do những điều sau đây:
Bệnh lý ác tính khác
Nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn và không ăn uống (vì ứ mật ngăn ngừa việc đổ đầy)
Bệnh gan nặng (vì gan không bài tiết ra mật có chứa chất phóng xạ)
Cơ vòng mở liên tục (tạo điều kiện thoát vào tá tràng chứ không phải túi mật)
Morphine kích thích, làm tăng tương lực trong cơ vòng của Oddi và tăng cường làm đầy, giúp loại bỏ các kết quả dương tính giả.
CT bụng xác định các biến chứng như thủng túi mật hoặc viêm tụy.
Các xét nghiệm được thực hiện nhưng không phải để chẩn đoán.
Tăng bạch cầu với dịch chuyển trái hay gặp.
Trong viêm túi mật cấp không biến chứng, xét nghiệm gan bình thường hoặc chỉ tăng nhẹ.
Ứ mật mức đô vừa (bilirubin lên đến 4 mg/dL và alkaline phosphatase tăng nhẹ) là phổ biến, có thể là các chất trung gian gây viêm sẽ ảnh hưởng đến gan hơn là tắc nghẽn cơ học.
Tăng đáng kể, đặc biệt nếu lipase (amylase ít đăc hiêu hơn) được tăng lên > 3 lần, gợi ý tắc nghẽn ống mật.
Do viên sỏi qua đường mật làm tăng các aminotransferases (alanine, aspartate).
Viêm túi mật cấp tính
Viêm túi mật cấp tính không do sỏi được nghĩ đến nếu một bệnh nhân không có sỏi mật nhưng có dấu hiệu Murphy trên siêu âm hoặc thành túi mật dày và dịch quanh túi mật.
Túi mật sưng to, bùn túi mật, và dày thành túi mật không có dich quanh túi mật (do nồng độ albumin thấp hoặc cổ trướng) có thể là kết quả bênh hiểm nghèo.
CT xác định những bất thường ngoài túi mật. Chụp hình nhấp nháy túi mật hữu ích hơn; sự không đổ đầy túi mật chất phóng xạ có thể cho thấy sự tắc nghẽn trong ống túi mật.
Cho morphine giúp loại bỏ kết quả dương tính giả do ứ đọng túi mật.
Điều trị viêm túi mật cấp tính
Chăm sóc hỗ trợ (truyền dịch, giảm đau, kháng sinh)
Cắt túi mật
Điều trị bao gồm nhập viện, truyền dịch đường tĩnh mạch và thuốc giảm đau, như NSAID (ketorolac) hoặc opioid.
Không ăn uống bằng đường miệng, và đặt sonde dạ dày cho ăn nếu bệnh nhân nôn nhiều hoặc có biểu hiện tắc ruột.
Kháng sinh ngoài đường tiêu hóa thường được bắt đầu để điều trị nhiễm trùng, nhưng không rõ bằng chứng về lợi ích.
Phạm vi điều trị theo kinh nghiệm, nhắm vào các vi khuẩn đường ruột gram âm, bao gồm các phác đồ theo đường tĩnh mạch như ceftriaxone kết hợp với metronidazole, piperacillin/tazobactam hoặc ticarcillin/clavulanate.
Cắt túi mật làm giảm viêm túi mật cấp và giảm đau mật.
Cắt túi mật sớm thường được chỉ định, tốt nhất nên thực hiện trong 24 đến 48 giờ đầu trong các tình huống sau:
Chẩn đoán rõ ràng và bệnh nhân có nguy cơ tai biến phẫu thuật thấp.
Bệnh nhân cao tuổi hoặc bị đái tháo đường và do đó có nguy cơ cao bị biến chứng nhiễm trùng.
Bệnh nhân có chứng đau thắt, hoại tử, thủng, hoặc viêm túi mật hoại tử.
Phẫu thuật có thể bị trì hoãn khi bệnh nhân có rối loạn mạn tính nghiêm trọng tiềm ẩn (ví dụ: bệnh tâm phế mãn hoặc bệnh gan nặng) làm tăng nguy cơ phẫu thuật.
Ở những bệnh nhân như vậy, cắt túi mật được hoãn lại cho đến khi điều trị ổn định các rối loạn phối hợp hoặc cho đến khi viêm túi mật được giải quyết.
Nếu viêm túi mật giải quyết được, cắt túi mật có thể được thực hiện sau ≥ 6 tuần.
Phẫu thuật chậm dẫn đến nguy cơ tái phát.
Phẫu thuật túi mật qua da là một phương pháp thay thế cho phẫu thuật cắt bỏ túi mật trên những bệnh nhân có nguy cơ tai biến phẫu thuật rất cao như người cao tuổi, những người bị viêm túi mật không do sỏi, những người bị bệnh gan nặng và những người trong đơn vị hồi sức tich cực do bỏng, chấn thương, hoặc suy hô hấp.
Những điểm chính
Hầu hết (≥ 95%) bệnh nhân viêm túi mật cấp có bệnh sỏi mật.
Ở người cao tuổi, các triệu chứng viêm túi mật có thể không đặc hiệu (ví dụ như biếng ăn, nôn mửa, khó chịu, suy nhược) và sốt có thể vắng mặt.
Mặc dù viêm túi mật cấp tính tự khỏi ở 85% bệnh nhân, thủng khu trú hoặc biến chứng khác phát triển ở 10%.
Chẩn đoán qua siêu âm và, nếu kết quả là âm tính, cholescintigraphy.
Điều trị bệnh nhân với dịch truyền tĩnh mạch, kháng sinh, và thuốc giảm đau; làm phẫu thuật cắt bỏ túi mật khi bệnh nhân ổn định.
BỆNH ĐƯỜNG MẬT DO AIDS
Nhiễm trùng đường mật cơ hội trên AIDS là tắc mật thứ phát do co thắt đường mật gây ra bởi nhiều loại nhiễm trùng cơ hội khác nhau.
Trước khi điều trị ARV ra đời, bệnh lý đường mật xảy ra ở 25% số bệnh nhân bị AIDS, đặc biệt là ở những người có CD4 thấp (< 100/mcL).
Mầm bệnh phổ biến nhất là Cryptosporidium parvum. Những loại khác bao gồm cytomegalovirus, microsporidia, và Cyclospora sp.
Hẹp nhú hoặc trong hoặc ngoài gan viêm xơ đường mật phát triển ở phần lớn bệnh nhân.
Hơn một nửa có cả hai.
Các triệu chứng thông thường gồm đau hạ sườn phải và đau thượng vị và tiêu chảy.
Một vài bệnh nhân bị sốt và vàng da. Đau nặng thường gặp trong hẹp nhú. Đau vừa gặp trong viêm xơ hóa ống mật. Tiêu chảy phản ánh sự nhiễm trùng ruột non, thường cryptosporidiosis .
Chẩn đoán bệnh đường mật do AIDS
Thông thường siêu âm và nội soi mật tụy ngược dòng ERCP
Hình ảnh siêu âm, không xâm lấn và rất chính xác (> 95%). Tuy nhiên, ERCP thường là cần thiết.
ERCP mang lại chẩn đoán, cho phép các bác sĩ lâm sàng lấy mẫu mật và mẫu ruột non để xác định sinh vật gây bệnh và đưa ra cơ hội điều trị để làm giảm bớt tình trạng chít hẹp.
CT và cộng hưởng từ tĩnh mạch mật có thể có vai trò hỗ trợ.
Kết quả xét nghiệm gan bất thường (đặc biệt là nồng độ phosphatase kiềm cao) phù hợp với chứng viêm túi mật.
Điều trị bệnh đường mật do AIDS
Thủ thuật nội soi
Chụp nội soi qua cơ vòng, thường được thực hiện trong khi nội soi chụp mật tụy ngược dòng, có thể làm giảm đau đáng kể, vàng da và viêm đường mật ở những bệnh nhân hẹp nhú.
Sự co thắt độc lập hoặc bị chi phối có thể được đăt stent qua nôi soi.
Điều trị kháng sinh được dùng để điều trị nhiễm trùng nhưng chỉ điều trị kháng sinh đơn độc không làm giảm tổn thương đường mật hoặc giảm các triệu chứng.
Axit ursodeoxycholic có thể có vai trò trong điều trị bệnh xơ cứng ống mật trong gan và ứ mật.
VIÊM TÚI MẬT MẠN TÍNH
Viêm túi mật mạn tính là viêm túi mật kéo dài gần như luôn là do sỏi mật.
Viêm túi mật mạn tính hầu như luôn là kết quả của sỏi mật và các giai đoạn trước viêm túi mật cấp tính (ngay cả là thể nhẹ).
Tổn thương bao gồm từ sự thâm nhập của các tế bào viêm mạn tính đến túi mật, bị teo lại.
Sự vôi hóa do xơ hóa được gọi là túi mật sứ.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm túi mật mạn tính
Sỏi mật gây cản trở các ống dẫn nang và do đó gây đau bụng tái phát.
Những cơn đau như vậy không nhất thiết phải đi kèm với chứng viêm túi mật rõ rệt; mức độ viêm không tương quan với cường độ hoặc tần số của đau bụng mật.
Có thể có cảm giác khó chiu vùng bụng trên, nhưng thường thì sốt không có.
Sốt gợi ý có viêm túi mật cấp. Một khi các giai đoạn bắt đầu, chúng có thể tái diễn.
Chẩn đoán viêm túi mật mạn tính
Siêu âm
Viêm túi mật mạn tính được nghi ngờ ở những bệnh nhân bị đau bụng mât tái phát cùng với sỏi mật. Siêu âm hoặc xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác thường cho thấy sỏi mật và đôi khi là túi mật teo, xơ cứng.
Việc chẩn đoán được thực hiện ở những bệnh nhân có tiền sử bị đau bụng mật tái phát và bằng chứng siêu âm có sỏi mật. Cholescintigraphy có thể cho thấy không hình thành túi mật nhưng không chính xác.
Điều trị viêm túi mật mạn tính
Mổ nội soi cắt bỏ túi mật
Được chỉ định để ngăn ngừa sự tái phát triệu chứng và các biến chứng mật khác.
Thủ thuật này đặc biệt phù hợp với túi mật sứ gắn liền với ung thư túi mật.
SỎI ỐNG MẬT CHỦ VÀ VIÊM ĐƯỜNG MẬT
Sỏi ống mật chủ là sự hiện diện của sỏi trong ống mật; các viên sỏi có thể hình thành trong túi mật hoặc trong các ống dẫn của chúng.
Những viên sỏi này gây đau bụng mật, tắc nghẽn mật, viêm tụy do sỏi, hoặc viêm đường mật (nhiễm trùng đường mật và viêm).
Viêm đường mật, đến lượt nó, có thể dẫn đến sự co thắt, ứ đọng, và sỏi ống mật chủ.
Chẩn đoán thường cần hình dung bằng chụp mật tụy cộng hưởng từ hoặc chụp mật tụy ngược dòng nội soi. Nôi soi sớm và phấu thuật giải áp được chỉ định.
Sỏi có thể được mô tả như
Sỏi tiên phát (thường là đá màu nâu), hình thành trong ống dẫn mật
Sỏi thứ phát (thường là cholesterol), hình thành trong túi mật nhưng di chuyển đến các ống mật
Sỏi còn lại, bị bỏ lại tại thời điểm cắt bỏ túi mật (< 3 năm sau)
Sỏi tái phát, phát triển trong ống dẫn > 3 năm sau phẫu thuật
Ở các nước công nghiệp phát triển, > 85% số sỏi ở ống mật chủ là sỏi thứ phát; bệnh nhân bị ảnh hưởng có thêm sỏi nằm trong túi mật.
Có tới 10% số bệnh nhân bị sỏi mật có triệu chứng cũng có liên quan đến sỏi ống mật chủ.
Sau cắt túi mật, sỏi màu nâu có thể là kết quả của sự ứ mật (ví dụ, do rạch da sau phẫu thuật) và nhiễm trùng tiếp theo. Tỷ lệ các lớp sỏi có sắc tố tăng lên theo thời gian sau khi cắt túi mật.
Các sỏi ống mật có thể đi vào tá tràng mà không có triệu chứng.
Đau bụng mật xảy ra khi các ống dẫn bị tắc nghẽn một phần. Sự tắc nghẽn hoàn toàn làm giãn ống dẫn,vàng da và cuối cùng là viêm đường mật (một nhiễm trùng do vi khuẩn).
Những viên sỏi cản trở nhú ống Vater có thể gây viêm tụy do sỏi mật.
Một số bệnh nhân (thường là người cao tuổi) có hiện tuợng tắc nghẽn mật do sỏi không gây triệu chứng trước đó.
Trong viêm đường mật cấp, tắc nghẽn ống dẫn mật cho phép vi khuẩn tăng lên từ tá tràng.
Hầu hết (85%) các trường hợp là do sỏi ống mật chủ, nhưng tắc ống mật có thể do khối u hoặc các tình trạng khác.
Các tác nhân lây nhiễm thông thường bao gồm vi khuẩn gram âm (ví dụ: chủng Escherichia coli, Klebsiella, Enterobacter); ít gặp hơn là vi khuẩn gram dương (ví dụ: chủng Enterococcus) và kỵ khí hỗn hợp (ví dụ: chủng Bacteroides, Clostridia).
Các triệu chứng bao gồm đau bụng, vàng da, sốt và ớn lạnh (tam chứng Charcot).
Bụng mềm, và thường gan mềm và to (có thể có áp xe). Suy giảm tri giác và hạ huyết áp, đau bụng, vàng da, và sốt hoặc ớn lạnh (ngũ chứng Reynold) dự đoán tỷ lệ tử vong 50% và nguy cơ cao.
Viêm tấy đường mật sinh mủ tái phát viêm đường mật trong gan, sỏi trong gan) được đặc trưng bằng hình thành sỏi màu nâu trong gan.
Rối loạn này xảy ra ở Đông Nam Á.
Bao gồm bùn và các mảnh vụn của vi khuẩn trong ống mật.
Suy dinh dưỡng và ký sinh trùng (ví dụ, Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini) tăng tính nhạy cảm. Nhiễm ký sinhtrùng có thể gây ra chứng vàng da tắc nghẽn với viêm đường mật trong gan, ứ đọng mật, hình thành sỏi, và viêm mật.
Chu kỳ lặp lại của tắc nghẽn, nhiễm trùng, và viêm dẫn đến hẹp ống mật và xơ gan mật.
Các ống đường mật ngoài gan có xu hướng bị giãn, nhưng đường mật trong gan xuất hiện rõ vì xơ hóa quanh ống.
CHẨN ĐOÁN SỎI ỐNG MẬT CHỦ VÀ VIÊM ĐƯỜNG MẬT
Các xét nghiệm về gan
Siêu âm
Sỏi ống mật chủ nên được nghi ngờ ở bệnh nhân bị vàng da và đau bụng mật. Sốt và tăng bạch cầu tái diễn gợi ý viêm đường mật cấp.
Tăng bilirubin và đặc biệt phosphatase kiềm, alanine aminotranferase, và gamma-glutamyltransferase phù hợp với tắc nghẽn ngoài gan, thường nghĩ đến do sỏi, đặc biệt ở những bệnh nhân có đặc điểm viêm túi mật cấp tính hoặc viêm đường mật.
Siêu âm có thể cho thấy sỏi trong túi mật và đôi khi trong ống mật chủ (ít chính xác hơn).
Đường kính ống mật chủ giãn (đường kính (> 6 mm nếu túi mật được giữ nguyên; > 10 mm sau khi cắt bỏ túi mật).
Nếu ống dẫn không giãn sớm (thí dụ, ngày đầu tiên), sỏi có thể đã đi qua.
Nếu vẫn nghi ngờ có sỏi tồn tại, cộng hưởng từ (MRCP) có độ chính xác cao đối với các viên sỏi kẹt lại. Thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) có hoặc không có siêu âm nội soi (EUS) nếu MRCP không rõ ràng; ERCP có thể điều trị cũng như chẩn đoán. CT, mặc dù ít chính xác hơn siêu âm, có thể phát hiện ra áp xe gan.
Đối với viêm đường mật cấp tính nghi ngờ, tổng phân tích tế bào máu và cấy máu là rất cần thiết.
Tăng bạch cầu thường gặp, và các aminotransferase có thể lên tới 1000 IU/L, cho thấy hoại tử gan cấp tính, thường là do các vi khuẩn.
Nuôi cấy máu định hướng sự lựa chọn kháng sinh.
Điều trị sỏi ống mật chủ và viêm đường mật
Nội soi chụp mật tụy ngược dòng (ERCP) và cắt cơ vòng
Nếu nghi ngờ tắc nghẽn mật, ERCP và mở cơ thắt là cần thiết để loại bỏ các viên sỏi.
Tán sỏi nội soi (tán sỏi cơ học hoặc nội soi bằng laser) để hỗ trợ việc làm vỡ và làm sạch sỏi có thể được xem xét đối với các loại sỏi không dễ lấy bằng các phương pháp tiêu chuẩn (ví dụ: lấy bóng nội soi hoặc bóng).
Tỷ lệ thành công vượt quá 90%; có tới 7% số bệnh nhân có các biến chứng ngắn hạn (ví dụ: chảy máu, viêm tụy, nhiễm trùng).
Các biến chứng lâu dài (ví dụ: tái phát sỏi, xơ hóa và hẹp ống mật sau đó) thường gặp hơn.
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật bằng nội soi thường là lựa chọn sau so với phẫu thuật đường mật hay thăm dò ống mật thông thường, có thể được thực hiện sau ERCP và phẫu thuật mở cơ thắt.
Tỷ lệ tử vong và biến chứng sau phẫu thuật cắt bỏ túi mật mở với thăm dò ống thông thường cao hơn.
Ở những bệnh nhân có nguy cơ cao biến chứng với phẫu thuật cắt bỏ khối u (ví dụ người cao tuổi), mở cơ thắt là một phương pháp thay thế.
Viêm đường mật cấp tính là một trường hợp khẩn cấp đòi hỏi sự chăm sóc hỗ trợ tích cực và loại bỏ khẩn cấp các loại sỏi, nội soi hoặc phẫu thuật.
Thuốc kháng sinh được cung cấp, tương tự như thuốc kháng viêm túi mật.
Một phác đồ thay thế cho các bệnh nhân nặng là meropenem và ciprofloxacin cộng với metronidazole để điều trị bệnh.
Đối với viêm đường mật sinh mủ tái phát, quản lý nhằm mục đích cung cấp chăm sóc hỗ trợ (như kháng sinh phổ rộng), tiêu diệt bất kỳ ký sinh trùng nào, và làm sạch các ống mật có sỏi và các mảnh vỡ nội soi qua ERCP hoặc phẫu thuật.
Những điểm chính
Ở các nước công nghiệp phát triển, > 85% số sỏi ống mật chủ hình thành trong túi mật và di chuyển đến ống mật; hầu hết là sỏi cholesterol.
Nghi ngờ sỏi ống mật chủ nếu bệnh nhân bị đau bụng, tắc mật vàng da không rõ nguyên nhân, và hoặc tăng phosphatase kiềm và gamma-glutamyltransferase.
Chẩn đoán được thực hiện bởi siêu âm, nếu không thấy nguyên nhân, chỉ định MRCP.
ERCP và mở cơ thắt có thể thực hiện để lấy sỏi gây tắc nghẽn.
Đối với viêm đường mật cấp tính, hãy cho dùng kháng sinh và loại bỏ sỏi càng sớm càng tốt.
VIÊM ĐƯỜNG MẬT
Sỏi mật là sự hiện diện của một hoặc nhiều sỏi mật (galli) trong túi mật. Sỏi mật có khuynh hướng không triệu chứng trên lâm sàng.
Triệu chứng phổ biến nhất là đau bụng mật; sỏi mật không gây khó tiêu hoặc không dung nạp chất béo trong thức ăn.
Các biến chứng nghiêm trọng hơn bao gồm viêm túi mật; tắc ruột mật (do sỏi trong ống mật [choledocholithiasis]), đôi khi có nhiễm trùng (viêm đường mật); và viêm tụy sỏi mật.
Chẩn đoán thường bằng siêu âm. Nếu bệnh sỏi mật gây ra triệu chứng hoặc biến chứng, cần phải làm phẫu thuật cắt bỏ túi mật.
Các yếu tố nguy cơ đối với sỏi mật bao gồm giới tính nữ, béo phì, tuổi tác gia tăng, dân tộc Ấn Độ gốc Mỹ, chế độ ăn uống phương Tây, giảm cân nhanh và tiền sử gia đình.
Tại Hoa Kỳ, sỏi mật xuất hiện ở hơn 15% số người từ 60 đến 75 tuổi.
Hầu hết các rối loạn của đường mật đều do sỏi mật.
Sinh lý bệnh của sỏi mật
Bùn mật thường là tiền thân của sỏi mật. Nó bao gồm bilirubinate canxi (một polymer của bilirubin), microcrystals cholesterol, và mucin.
Bùn phát triển trong thời gian ứ đọng túi mật, như xảy ra trong thời kỳ mang thai hoặc nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn. Hầu hết bùn không có triệu chứng và biến mất khi nguyên nhân được giải quyết. Ngoài ra, bùn có thể tiến triển thành sỏi mật hoặc di chuyển vào đường mật, cản trở các đường dẫn và dẫn đến đau bụng mật,viêm đường mật, hoặc là viêm tụy.
Có một số loại sỏi mật.
Sỏi cholesterol chiếm> 85% số ca sỏi mật ở thế giới phương Tây.
Đối với sỏi mật được hình thành, cần phải có những điều sau:
Mật phải bão hòa cholesterol. Thông thường, cholesterol không tan trong nước được làm tan trong nước bằng cách kết hợp với muối mật và lecithin để tạo micelles hỗn hợp.
Quá mức bão hòa mật với cholesterol chủ yếu là do bài tiết cholesterol quá mức (như ở bệnh béo phì hoặc tiểu đường) nhưng có thể do giảm bài tiết muối mật (ví dụ như xơ nang do sỏi muối mật) hoặc do quá trình bài tiết lecithin (một rối loạn di truyền hiếm gây ra ứ mật trong gan tiến triển).
Cholesterol dư thừa kết tủa từ dạng dung dịch thành dạng microcrystals rắn. Lượng kết tủa như vậy trong túi mật được đẩy nhanh bởi mucin, một glycoprotein, hoặc các protein khác trong mật.
Các vi tinh thể phải kết hợp và to lên. Quá trình này được tạo điều kiện bởi hiệu ứng liên kết của mucin tạo thành khung và bằng cách giữ lại các vi tinh thể trong túi mật sự co bóp suy giảm do lượng cholesterol dư thừa trong mật.
Sỏi màu đen là sỏi mật nhỏ, bao gồm calcium (Ca) bilirubinate và Ca muối vô cơ (ví dụ, Ca cacbonat, Ca phosphat).
Các yếu tố thúc đẩy phát triển sỏi bao gồm bệnh gan liên quan đến rượu , tan máu mạn tính, và tuổi già.
Sỏi màu nâu mềm và nhờn, bao gồm axit bilirubinate và axit béo (Ca calmitat hoặc stearat).
Hình thành trong suốt quá trình nhiễm trùng, viêm nhiễm và ký sinh trùng (ví dụ, sán lá gan ở Châu Á).
Sỏi mật phát triển khoảng 1 đến 2 mm/năm, mất từ 5 đến 20 năm trước khi đủ lớn để gây ra vấn đề.
Hầu hết sỏi mật hình thành trong túi mật, nhưng các sỏi hắc tố màu nâu thường hình thành trong các ống dẫn.
Sỏi mật có thể di chuyển đến ống mật sau khi cắt bỏ túi mật hoặc, đặc biệt là trong trường hợp sỏi màu nâu, phát triển sau hẹp do ứ đọng và nhiễm trùng.
Các triệu chứng và dấu hiệu của sỏi mật
Khoảng 80% số người bị sỏi mật không có triệu chứng. Phần còn lại có các triệu chứng khác nhau, từ đau điển hinh (đau túi mật) đến viêm túi mật đến viêm đường mật đe dọa tính mạng. Đau bụng mật là triệu chứng phổ biến nhất.
Sỏi thỉnh thoảng đi qua ống dẫn mà không gây ra triệu chứng.
Hầu hết sự di chuyển của sỏi mật dẫn đến tắc nghẽn ống túi mật, thậm chí nếu thoáng qua, cũng có thể gây đau bụng mật.
Đau bụng mật đặc hiệu bắt đầu ở hạ sườn phải nhưng có thể xảy ra ở những nơi khác trong bụng.
Thường kém khu trú, đặc biệt ở bệnh nhân tiểu đường và người cao tuổi.
Đau có thể quy chiếu vào lưng hoặc xuống cánh tay.
Thường bắt đầu đột ngột, trở nên dữ dội trong vòng 15 phút đến 1 giờ, giữ ở cường độ đều đặn (không đau) đến 12 giờ (thường < 6 giờ), và sau đó dần biến mất trong vòng 30 đến 90 phút, để lại cơn đau âm ỉ.
Đau thường rất nghiêm trọng đủ để đưa bệnh nhân đến khoa cấp cứu.
Buồn nôn và nôn mửa rất phổ biến, nhưng sốt và ớn lạnh không xảy ra trừ khi viêm túi mật đã tiến triển. Có thể đau nhẹ góc phần tư trên phải hoặc thượng vị, cảm ứng phúc mạc không có.
Giữa các đợt, bệnh nhân cảm thấy bình thường.
Mặc dù đau bụng dưới có thể theo sau một bữa ăn thịnh soạn, thức ăn giàu chất béo nhưng không phải là một triệu chứng đặc hiệu.
Các triệu chứng tiêu hóa không đặc hiệu, chẳng hạn như đánh hơi, chướng bụng và buồn nôn, đã được gán không chính xác cho bệnh túi mật.
Các triệu chứng này thường gặp, có tỷ lệ phổ biến như trong bệnh sỏi mật, bệnh loét dạ dày, và rối loạn tiêu hoá chức năng.
Có sự tương quan nhỏ giữa mức độ nghiêm trọng, tần suất của đau bụng mật và các thay đổi bệnh lý trong túi mật.
Đau bụng mật có thể xảy ra khi không có viêm túi mật.
Nếu đau bụng kéo dài > 12 giờ, đặc biệt nếu nó kèm theo nôn mửa hoặc sốt, có thể là viêm túi mật cấp hoặc viêm tụy.
Chẩn đoán sỏi mật
Siêu âm
Sỏi mật được nghĩ đến ở bệnh nhân đau bụng mật. Siêu âm bụng chuẩn đoán hình ảnh được lựa chọn để phát hiện sỏi mật; độ nhạy và độ đặc hiệu là 95%.
Siêu âm cũng phát hiện chính xác bùn mật. Cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ là những phương án thay thế. Siêu âm nội soi phát hiện chính xác sỏi mật (< 3 mm) và có thể được chỉ định nếu các kiểm tra khác là không chính xác.
Bệnh sỏi mật không có triệu chứng và bùn mật thường được phát hiện tình cờ khi chụp, thường là siêu âm, được thực hiện vì những lý do khác.
Khoảng 10 đến 15% sỏi mật là calci và có thể nhìn thấy bởi các tia X.
Điều trị sỏi mật
Đối với sỏi có triệu chứng:
Phẫu thuật cắt túi mật bằng nội soi hoặc đôi khi tan sỏi bằng axit ursodeoxycholic
Đối với sỏi không triệu chứng: Xử trí theo dõi
Hầu hết các bệnh nhân không có triệu chứng quyết định rằng sự khó chịu, chi phí và nguy cơ phẫu thuật tự chọn không đáng để loại bỏ một cơ quan mà có thể không bao giờ gây ra bệnh.
Nếu các triệu chứng xảy ra, cắt bỏ túi mật (phẫu thuật cắt bỏ túi mật) được chỉ định bởi vì đau có thể tái phát và biến chứng nghiêm trọng có thể phát triển.
Phẫu thuật
Phẫu thuật có thể được thực hiện bằng kỹ thuật mở hoặc bằng nội soi.
Mở bụng cắt túi mật, bao gồm một vết rạch bụng lớn và thăm dò trực tiếp, là an toàn và hiệu quả.
Tỉ lệ tử vong chung của nó là khoảng 0,1% khi được thực hiện trong suốt giai đoạn không có biến chứng.
Cắt túi mật qua nội soi là một phương pháp điều trị có thể được lựa chọn. Sử dụng nội soi và dụng cụ quay thăm dò thông qua các vết mổ ở bụng nhỏ, quy trình này ít xâm lấn hơn so với cắt bỏ túi mật mở.
Kết quả là thời gian hồi phục ngắn hơn, giảm sự khó chịu sau phẫu thuật, cải thiện kết quả thẩm mỹ, nhưng không làm tăng tỷ lệ mắc bệnh hoặc tử vong.
Phẫu thuật cắt túi mật nội soi được chuyển sang thủ thuật mở ở 4 đến 8% số bệnh nhân, thường là do không thể xác định được giải phẫu đường mật hoặc không thể kiểm soát được biến chứng.
Người cao tuổi hơn thường làm tăng nguy cơ của bất kỳ loại phẫu thuật nào.
Cắt túi mật có hiệu quả ngăn ngừa chứng đau bụng mật trong tương lai nhưng ít hiệu quả hơn để phòng ngừa các triệu chứng không điển hình như chứng khó tiêu.
Cắt túi mật không dẫn đến các vấn đề về dinh dưỡng hoặc cần hạn chế chế độ ăn uống.
Một số bệnh nhân bị tiêu chảy, thường vì kém hấp thu muối mật ở hồi tràng. Cắt túi mật thận dự phòng được đảm bảo ở những bệnh nhân không có triệu chứng bệnh sỏi mật chỉ khi họ bị sỏi mật nặng (> 3 cm) hoặc túi mật sứ (túi mật sứ) ; những điều kiện này làm tăng nguy cơ ung thư túi mật.
TAN SỎI
Đối với bệnh nhân từ chối phẫu thuật hoặc có nguy cơ phẫu thuật cao (ví dụ, do rối loạn y tế tương ứng hoặc tuổi cao), sỏi túi mật đôi khi có thể được giải quyết bằng cách uống axit mật trong nhiều tháng.
Axit ursodeoxycholic đường uống hòa tan 80% số sỏi nhỏ có đường kính < 0,5 cm trong vòng 6 tháng.
Đối với sỏi to (phần lớn), tỷ lệ thành công thấp hơn nhiều, ngay cả với liều cao hơn của axit ursodeoxycholic.
Sau khi lấy sỏi thành công, sỏi tái phát trong 50% trong vòng 5 năm.
Hầu hết các bệnh nhân phù hợp với cắt túi mật nội soi hơn.
Axit ursodeoxycholic đường uống có thể giúp ngăn ngừa hình thành sỏi trên bệnh nhân béo phì đang giảm cân nhanh chóng sau phẫu thuật giảm béo hoặc trong khi đang ăn kiêng rất ít calo.
Sự phân mảnh sỏi (do sóng xung kích ngoài xương) để hỗ trợ tán và giải phóng sỏi hiện tại khá hiếm gặp.
Tiên lượng về sỏi mật
Bệnh nhân có sỏi mật không có triệu chứng sẽ có triệu chứng với tỷ lệ khoảng 2% mỗi năm.
Triệu chứng tiến triển phổ biến nhất là đau bụng đường mật hơn là biến chứng đường mật chính.
Khi các triệu chứng đường mật bắt đầu, các triệu chứng này có khả năng tái phát; cơn đau quay trở lại ở 20% đến 40% số bệnh nhân mỗi năm và khoảng 1% đến 2% số bệnh nhân mỗi năm bị các biến chứng như là viêm túi mật, sỏi ống mật chủ, viêm đường mật, viêm tụy do dỏi mật.
Những điểm chính
Sỏi mật là phổ biến nhưng 80% số ca bệnh không có triệu chứng.
Siêu âm bụng chiếm 95% độ nhạy và đặc hiệu để phát hiện sỏi mật.
Một khi các triệu chứng phát triển (thường là đau bụng mật), đau sẽ tái diễn ở 20 đến 40% bệnh nhân/năm.
Điều trị hầu hết bệnh nhân sỏi mật có triệu chứng bằng phẫu thuật cắt túi mật nội soi.
HỘI CHỨNG SAU CẮT TÚI MẬT.
Hội chứng sau cắt túi mật là sự xuất hiện của các triệu chứng ở bụng sau khi cắt túi mật.
Hội chứng sau cắt túi mật xảy ra ở 5% đến 40% số bệnh nhân sau cắt túi mật.
Đề cập đến các triệu chứng của túi mật được cho là tiếp tục hoặc phát triển sau cắt túi mật hoặc các triệu chứng khác là kết quả của cắt túi mật.
Loại bỏ túi mật, cơ quan lưu trữ mật, thường có ít tác dụng phụ trên chức năng đường mật hoặc áp lực. Trong khoảng 10% bệnh nhân, đau bụng mật xuất hiện do các bất thường chức năng hoặc cấu trúc của cơ vòng Oddi, dẫn đến thay đổi áp suất mật hoặc tăng nhạy cảm.
Các triệu chứng phổ biến nhất là chứng khó tiêu hoặc các triệu chứng khác không đặc hiệu thay vì đau bụng mật.
Hẹp nhú tá tràng, hiếm gặp, có thể làm hẹp quanh cơ vòng, có thể là do chấn thương và viêm do viêm tụy, dụng cụ (ví dụ, nội soi mật tụy ngược dòng ERCP), hoặc trước đó có sỏi đi qua.
Các nguyên nhân khác bao gồm sỏi ống mật, viêm tụy, trào ngược dạ dày thực quản.
Sau khi cắt túi mật một số bệnh nhân bị tiêu chảy do quá nhiều axit mật vào đại tràng. Tình trạng tiêu chảy này thường tự khỏi nhưng có thể phải điều trị bằng resin gắn axit mật.
Chẩn đoán hội chứng sau cắt túi mật
Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) với đo mật độ đường mật hoặc chụp đường mật
Loại trừ đau ngoài đường mật
Bệnh nhân bị đau sau mổ cắt túi mật nên được đánh giá tìm các nguyên nhân ngoài đường mật và tại đường mật.
Nếu đau nghi ngờ đau bụng mật, alkaline phosphatase, bilirubin, ALT, amylase và lipase cần được đo và ERCP với đo áp lực mật hoặc hạch hạt nhân mật phải được thực hiện .
Các xét nghiệm gan tăng lên cho thấy rối loạn chức năng của cơ vòng Oddi; amylase tăng cao và lipase gợi ý sự rối loạn chức năng của tụy.
Phát hiện rối loạn chức năng hiệu quả nhất bằng đo áp lực đường mật được thực hiện trong quá trình ERCP, mặc dù ERCP có đo áp lực đường mật có thể gây ra viêm tụy ở 25% số bệnh nhân.
Áp kế cho thấy tăng áp lực trong đường mật khi bị đau. Thời gian vận chuyển rốn gan - tá tràng bị chậm trên phim chụp cho thấy rối loạn chức năng cơ Oddi. Chẩn đoán hẹp nhú tá tràng dựa trên một tiền sử rõ ràng về các cơn đau đường mật tái phát và các xét nghiệm enzym gan bất thường (hoặc tụy).
Điều trị hội chứng sau phẫu thuật cắt túi mật
Đôi khi nội soi mở cơ thắt
Nội soi mở cơ thắt có thể làm giảm cơn đau tái phát do rối loạn chức năng cơ vòng Oddi, đặc biệt nếu hẹp nhú tá tràng.
Nội soi mật tụy ngược dòng ERCP và đo áp lực đường mật đã được sử dụng để điều trị đau sau mổ cắt túi mật; tuy nhiên, không có bằng chứng hiện tại cho thấy điều trị này có hiệu quả nếu bệnh nhân không có bất thường. Những bệnh nhân này nên được điều trị triệu chứng.
VIÊM XƠ ĐƯỜNG MẬT TIÊN PHÁT (PSC)
Viêm xơ đường mật tiên phát (PSC) là viêm sưng, xơ hóa và co thắt các ống mật mà không có nguyên nhân rõ ràng.
Tuy nhiên, 80% số bệnh nhân bị PSC cũng bị bệnh viêm ruột, thường gặp nhất là viêm đại tràng thể loét.
Các điều kiện liên quan khác bao gồm rối loạn mô liên kết, rối loạn tự miễn dịch, hội chứng suy giảm miễn dịch, đôi khi phức tạp do nhiễm trùng cơ hội.
Mệt mỏi và ngứa phát triển một cách rầm rộ và tiến triển nhanh.
Chẩn đoán là do chụp đường mật (chụp cộng hưởng từ mật tụy [MRCP] hoặc nội soi chụp mật tụy ngược dòng [ERCP]).
Ghép gan được chỉ định cho bệnh nhân đang tiến triển.
PSC là dạng phổ biến nhất của viêm xơ đường mật. Hầu hết (70%) bệnh nhân có PSC là nam giới. Tuổi trung bình khi chẩn đoán là 40 tuổi.
Nguyên nhân của viêm đường mật xơ cứng nguyên phát
Mặc dù nguyên nhân chưa được biết rõ, nhưng viêm đường mật xơ cứng nguyên phát (PSC) có liên quan đến bệnh viêm ruột, bệnh này hiện diện ở 70% số bệnh nhân.
Khoảng 5% bệnh nhân viêm đại tràng loét và khoảng 1% bệnh Crohn phát triển primary sclerosing cholangitis PSC.
Mối liên quan này và sự hiện diện của một số tự kháng thể (ví dụ: kháng thể kháng nhân [ANA] và kháng thể kháng bạch cầu trung tính quanh nhân [pANCA]) gợi ý các cơ chế qua trung gian miễn dịch.
Các tế bào T dường như có liên quan đến sự phá hủy các ống mật, dẫn đến miễn dịch tế bào bị rối loạn. Một khuynh hướng di truyền được gợi ý bởi xu hướng rối loạn phát triển ở nhiều thành viên trong gia đình và tần suất cao hơn ở những người có HLAB8 và HLADR3, thường có liên quan đến rối loạn tự miễn dịch.
Một nguyên nhân chưa xác định (ví dụ: nhiễm khuẩn, tổn thương ống dẫn máu do thiếu máu cục bộ) có lẽ sẽ thúc đẩy sự phát triển của PSC ở những người có khuynh hướng di truyền.
Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh viêm đường mật xơ cứng nguyên phát
Sự khởi phát thường là xấu đi, với sự mệt mỏi tiến triển và sau đó là ngứa.
Có tới 40% số bệnh nhân có thể biểu hiện các triệu chứng bao gồm đau bụng, ngứa, tiêu chảy, vàng da, mệt mỏi và sốt.
Đi ngoài phân mỡ và thiếu vitamin tan trong chất béo có thể phát triển.
Vàng da dai dẳng chứng tỏ bệnh tiến triển.
Sỏi mật và sỏi ống mật chủ có triệu chứng có xu hướng phát triển ở khoảng 75% số bệnh nhân.
Một số bệnh nhân, không triệu chứng cho đến giai đoạn cuối, lần đầu tiên có gan lách to hoặc xơ gan.
Viêm đường mật tiên phát PSC có khuynh hướng tiến triển chậm và không thể thay đổi được.
Giai đoạn cuối cùng liên quan đến xơ gan mất bù, tăng áp lực tĩnh mạch cửa, cổ trướng, suy gan.
Mặc dù có sự liên quan giữa PSC và bệnh viêm ruột, hai bệnh này có xu hướng tiến triển riêng biệt.
Viêm loét đại tràng có thể xuất hiện nhiều năm trước khi PSC và có xu hướng có một giai đoạn nhẹ hơn khi kết hợp với PSC. Tương tự, cắt bỏ toàn bộ ruột già không thay đổi quá trình của PSC.
Sự hiện diện của cả PSC và bệnh viêm ruột làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng, bất kể liệu ghép gan đã được thực hiện cho PSC.
Ung thư biểu mô đường mật phát triển ở 10% đến 15% số bệnh nhân.
Chẩn đoán viêm đường mật xơ cứng nguyên phát
Chụp cộng hưởng từ hệ tụy mật (MRCP)
Viêm đường mật tiên phát PSC được nghi ngờ ở những bệnh nhân có bất thường không giải thích được xét nghiệm chức năng gan , đặc biệt ở những người bị viêm ruột.
Xét nghiệm có tình trạng ứ mật: tăng phosphatase kiềm và gamma-glutamyltransferase (GGT) chứ không phải aminotransferase.
Nồng độ gamma globulin và IgM có khuynh hướng gia tăng. Kháng thể kháng nhân và pANCA thường dương tính.
Kháng thể kháng ti thể, dương tính trong xơ gan mật tiên phát, là đặc trưng âm tính.
Chẩn đoán hình ảnh hệ thống gan mật bắt đầu bằng siêu âm để loại trừ tắc nghẽn mật ngoài gan.
Siêu âm hoặc CT có thể cho thấy sự giãn nở đường mật, chẩn đoán đòi hỏi phải chụp đường mật để cho thấy đoạn hẹp và giãn trong các ống mật trong và ngoài gan.
Chụp đường mật nên bắt đầu bằng cộng hưởng từ đường mật (MRCP).
Nội soi chụp mật ngược dòng (ERCP) thường là lựa chọn thứ 2 bởi vì đó là thủ thuật xâm lấn.
Sinh thiết gan thường không bắt buộc để chẩn đoán; khi thực hiện, nó cho thấy sự phát triển của ống mật, xơ hóa quanh ruột, viêm, và mất ống mật.
Với sự tiến triển của bệnh, xơ hóa quanh ruột kéo dài từ các tĩnh mạch cửa và cuối cùng dẫn đến xơ gan mật thứ phát.
Người lớn mắc PSC, ngay cả khi không bị xơ gan, cần phải được (siêu âm, chụp cắt lớp vi tính bụng hoặc chụp cộng hưởng từ/chụp đường mật cộng hưởng từ) từ 6 tháng đến 12 tháng một lần để sàng lọc ung thư túi mật và ung thư biểu mô đường mật.
Nồng độ kháng nguyên carbohydrate (CA) 19-9 nên được theo dõi thường xuyên.
Nội soi đại tràng kèm theo sinh thiết cần phải được thực hiện trên bệnh nhân không mắc bệnh viêm ruột (IBD) từ trước tại thời điểm chẩn đoán PSC và cần phải được thực hiện hàng năm trên bệnh nhân bị PSC và IBD kể từ thời điểm chẩn đoán PSC do nguy cơ bị ung thư biểu mô tuyến đại trực tràng tăng lên.
Điều trị viêm đường mật xơ cứng nguyên phát
Chăm sóc hỗ trợ
Nội soi mật tụy ngược dòng ERCP làm giãn chỗ hẹp nhất (chính)
Ghép tạng trong trường hợp viêm đường mật nhiễm khuẩn tái phát hoặc biến chứng suy gan.
Bệnh nhân không có triệu chứng thường chỉ cần theo dõi (ví dụ: khám thực thể và xét nghiệm gan hai lần/năm) và, nếu là người lớn, chẩn đoán hình ảnh định kỳ và đo CA 19-9 để sàng lọc ung thư túi mật và ung thư biểu mô đường mật.
Axit ursodeoxycholic (lên đến 20 mg/kg/ngày) làm giảm ngứa và cải thiện dấu hiệu sinh hóa nhưng không cải thiện khả năng sống.
Ứ mật mạn và xơ gan cần được điều trị hỗ trợ. Các đợt viêm đường mật do vi khuẩn đảm bảo kháng sinh và điều trị ERCP khi cần.
Nếu một chỗ hẹp duy nhất dường như là nguyên nhân chính gây tắc (hẹp chiếm ưu thế có thể phát triển ở 45% số bệnh nhân), nong ERCP (kèm theo tế bào học vùng bàn chải và lai huỳnh quang tại chỗ [FISH] để sàng lọc ung thư biểu mô đường mật) và đặt stent có thể làm giảm triệu chứng.
Ghép gan là cách duy nhất để cải thiện tuổi thọ của bệnh nhân với viêm đường mật tiên phát PSC và điều trị.
Viêm đường mật do vi khuẩn tái phát, các biến chứng của bệnh gan giai đoạn cuối (ví dụ: cổ trướng khó chữa,bệnh não cửa chủ, giãn tĩnh mạch thực quản gây chảy máu hoặc ung thư biểu mô đường mật (trên bệnh nhân được lựa chọn thích hợp) là những chỉ định ghép gan.
Những điểm chính
Hầu hết (80%) các bệnh nhân PSC đều bị IBD, thường là viêm đại tràng thể loét và nhiều người có tự kháng thể.
Hãy nghi ngờ PSC nếu bệnh nhân, đặc biệt là những người bị bệnh viêm ruột, có kiểu ứ mật bất thường không rõ nguyên nhân trong các xét nghiệm gan.
Loại bỏ tắc nghẽn mật ngoài gan bằng siêu âm, sau đó làm MRCP (hoặc, như là một lựa chọn thứ hai, ERCP).
Theo dõi bệnh nhân với kiểm tra chức năng gan định kỳ, sàng lọc thường xuyên đối với ung thư túi mật và ung thư đường mật, và điều trị các triệu chứng và biến chứng (ví dụ, ERCP đánh giá và điều trị tắc nghẽn chi phối).
Xem xét việc cấy ghép gan nếu tái phát viêm đường mật hoặc các biến chứng của suy gan.
VIÊM XƠ ĐƯỜNG MẬT
Viêm xơ đường mật đề cập đến các hội chứng ứ mật mạn tính có đặc điểm viêm nhiễm trùng, xơ hóa và co thắt các ống dẫn mật trong gan và ngoài gan.
Quá trình phá hủy các ống dẫn mật và dẫn đến xơ gan, suy gan, và đôi khi là ung thư đường mật.
Viêm đường mật xơ cứng có thể là nguyên phát (không rõ nguyên nhân) hoặc thứ phát do suy giảm miễn dịch (bẩm sinh ở trẻ em, mắc phải ở người lớn, chẳng hạn như bệnh đường mật do AIDS), thường liên quan đến các bệnh nhiễm trùng do bội nhiễm (ví dụ: cytomegalovirus, Cryptosporidium), bệnh mô bào X hoặc sử dụng thuốc hoặc các loại thuốc (ví dụ: floxuridine trong động mạch).
Cả hai viêm xơ đường mật nguyên phát và thứ phát đều gây ra các tổn thương viêm và xơ hóa tương tự gây sẹo trong ống mật.
Các nguyên nhân khác gây hẹp ống mật là sỏi ống mật chủ, hẹp đường mật sau phẫu thuật, tổn thương ống mật do thiếu máu cục bộ (trong quá trình ghép gan), bất thường đường mật bẩm sinh, ung thư biểu mô đường mật và nhiễm ký sinh trùng.
Chẩn đoán hẹp đường mật và giãn đòi hỏi kỹ thuật hình ảnh chẳng hạn như siêu âm và chụp xquang đường mật.
Việc điều trị tập trung vào việc làm giảm tắc nghẽn mật (ví dụ, giãn và đặt stent chỗ hẹp) và, nếu có thể, loại trừ các sinh vật có liên quan hoặc điều trị nguyên nhân (ví dụ, HIV).
VIÊM ĐƯỜNG MẬT XƠ CỨNG LIÊN QUAN ĐẾN IGG4
Viêm đường mật xơ cứng liên quan đến IgG4 (IgG4-SC) là một bệnh lý đường mật hiếm gặp gây ra các triệu chứng tương tự như các triệu chứng của viêm đường mật xơ cứng nguyên phát.
IgG4-SC có thể biểu hiện bằng viêm đường mật và viêm tụy.
Chẩn đoán cần phải có chụp đường mật bất thường, tăng nồng độ IgG4 trong huyết thanh và phân tích mô học. Điều trị bằng corticosteroid dẫn đến thuyên giảm đáng kể và lâu dài.
Viêm đường mật xơ cứng liên quan đến IgG4 (IgG4-SC) là một bệnh hẹp đường mật do thâm nhiễm bạch cầu lympho tương bào dưới biểu mô chiếm ưu thế IgG4 của các ống mật trong và ống mật ngoài gan.
IgG4-SC khác biệt về mặt lâm sàng với viêm đường mật xơ cứng nguyên phát (PSC).
Biểu hiện ở gan của bệnh là một nhóm bệnh viêm xơ qua trung gian miễn dịch.
IgG4-SC rất hiếm gặp, ảnh hưởng chủ yếu đến nam giới ở độ tuổi 60 đến 70.
Hơn 70% số bệnh nhân có IgG4-SC cũng bị viêm tụy tự miễn (AIP).
Dạng IgG4-SC độc lập với AIP ít phổ biến hơn.
Triệu chứng và dấu hiệu của IgG4-SC
Biểu hiện có thể tương tự như viêm đường mật xơ cứng nguyên phát hoặc ung thư biểu mô đường mật với các triệu chứng bao gồm vàng da, sụt cân và đau bụng.
Chẩn đoán IgG4-SC
Chụp đường mật
Mức độ IgG4
Xét nghiệm mô học
IgG4-SC cần phải được xem xét đặc biệt là ở những bệnh nhân bị viêm tụy kèm theo bệnh lý đường mật.
Việc phân biệt chính xác IgG4-SC với các dạng viêm đường mật xơ cứng khác là rất quan trọng vì IgG4-SC cần phải có điều trị khác nhau và mang lại kết quả thuận lợi.
Chẩn đoán cần phải có chụp đường mật không điển hình, nồng độ IgG4 tăng cao (ở hầu hết, nhưng không phải tất cả, bệnh nhân) và các đặc điểm mô học đại diện, bao gồm thâm nhiễm bạch cầu lympho tương bào lan tỏa nhiều trong các tương bào dương tính với IgG4 của cả thành ống mật trong và ngoài gan, xơ hóa dạng lốc xoáy “bánh xe bò”) và lớp biểu mô ống mật được bảo tồn.
Đặc biệt là ở những bệnh nhân cao tuổi, IgG4-SC có thể bị chẩn đoán nhầm là bệnh ác tính ở gan mật.
Điều trị IgG4-SC
Corticosteroid
Corticosteroid (đơn trị liệu bằng prednisone) là phương pháp điều trị chính cho bệnh viêm đường mật xơ cứng liên quan đến IgG4.
Mục tiêu là tạo ra sự thuyên giảm hoàn toàn. Điều trị bằng liều cao giúp cải thiện nhanh chóng các triệu chứng và sinh hóa bằng cách giảm nồng độ IgG4 trong huyết thanh, thường ngăn ngừa nhu cầu đặt stent đường mật.
Có thể đạt được sự thuyên giảm hoàn toàn bằng liệu pháp đơn trị liệu bằng corticosteroid (prednisone); điều trị duy trì là cần thiết ở hầu hết bệnh nhân; tỷ lệ tái phát lên tới 50%.
Ở những bệnh nhân thất bại với liệu pháp corticosteroid, rituximab cũng là một phương pháp điều trị hiệu quả.
Những điểm chính
IgG-SC là một bệnh đường mật đặc biệt, khác với PSC.
Nghi ngờ IgG-SC đặc biệt là ở những bệnh nhân bị cả viêm tụy và bệnh lý đường mật.
Chẩn đoán cần phải có chụp đường mật bất thường, tăng nồng độ IgG4 trong huyết thanh và phân tích mô học.
Điều trị bằng corticosteroid dẫn đến thuyên giảm đáng kể và lâu dài.
TIP
Ung thư túi mật là một bệnh lý hiếm gặp và có tỷ lệ tử vong cao.
Nếu bệnh được phát hiện sớm thì khả năng chữa khỏi bệnh càng cao.
Tìm hiểu chung ung thư túi mật
Túi mật là một cơ quan rất nhỏ có hình dạng giống quả lê nằm ở bên phải của bụng và ngay dưới gan. Túi mật có vai trò tiết ra dịch tiêu hóa là dịch mật, dịch mật sẽ đi vào lòng ruột non để giúp cơ thể tiêu hóa chất béo.
Ung thư túi mật xảy ra khi những tế bào phát triển một cách không kiểm soát ở bên trong túi mật.
Bệnh tương đối hiếm xảy ra, nhưng nếu phát hiện ở giai đoạn đầu thì có khả năng chữa khỏi cao.
Ung thư túi mật ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng nên người bệnh chỉ phát hiện khi có những dấu hiệu của ung thư, lúc đó tiên lượng thường rất xấu.
Triệu chứng ung thư túi mật
Những triệu chứng của ung thư túi mật thường không xuất hiện cho tới khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng.
Một số triệu chứng của ung thư túi mật là:
Đau bụng, nhất là phần trên ở bên phải bụng;
Vàng da, củng mạc mắt cũng có màu vàng;
Buồn nôn, nôn mửa: Đôi khi nôn ra dịch vàng và có vị đắng;
Giảm cân không lý do;
Sốt;
Chướng bụng;
Nước tiểu đậm màu;
Ở bụng phải sờ có khối u.
Nếu tế bào ung thư đã di căn qua các bộ phận khác, người bệnh sẽ gặp một vài triệu chứng sau:
Ho ra máu, khó thở, tràn dịch màng phổi;
Đau hạ sườn phải;
Đau xương, xương giòn dễ gãy;
Đau đầu, rối loạn nhận thức.
Các giai đoạn của Ung thư túi mật
Ung thư túi mật có 4 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Tế bào ung thư chỉ nằm ở trong túi mật.
Giai đoạn 2: Tế bào ung thư đã xâm lấn tới những mô xung quanh, nhưng chưa lan sang hạch bạch huyết và các cơ quan khác.
Giai đoạn 3: Tế bào ung thư đã xâm lấn những cơ quan lân cận như gan, dạ dày, ruột non. Đôi khi chúng có thể lan tới những hạch bạch huyết kế cận.
Giai đoạn 4: Tế bào ung thư đã xâm lấn tới những cơ quan ở xa như phổi, não, xương.
Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra.
Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp mau chóng hồi phục sức khỏe.
Nguyên nhân ung thư túi mật
Vẫn chưa biết rõ nguyên nhân gây ra ung thư túi mật. Có thể do đột biến gen di truyền dẫn tới những tế bào phát triển một cách không kiểm soát hình thành khối u trong túi mật.
Nguy cơ ung thư túi mật
Hầu hết tất cả mọi đối tượng, lứa tuổi đều có khả năng bị ung thư túi mật.
Một số trường hợp có nguy cơ mặc bệnh cao hơn:
Phụ nữ
Người cao tuổi
Yếu tố tăng nguy cơ mắc ung thư túi mật
Đã từng bị ung thư túi mật.
Tiền sử gia đình có người bị ung thư túi mật.
Lạm dụng chất kích thích nhiều như thuốc lá, rượu, bia,…
Tiền sử bị mắc một số bệnh như: sỏi mật, Polyp túi mật, viêm đường mật, túi mật hóa sứ (thành túi mật có canxi), nhiễm trùng thương hàn mãn tính,...
Béo phì.
Phương pháp chẩn đoán & điều trị ung thư túi mật
Chẩn đoán ung thư túi mật bắt đầu bằng tiền sử bệnh và những triệu chứng lâm sang, thực hiện một số xét nghiệm. Những xét nghiệm thường thấy như:
Siêu âm:
Xem cấu trúc bên trong của túi mật thông qua hình ảnh được tạo ra từ sóng âm thanh để tìm kiếm khối u.
Xét nghiệm sinh hóa:
Khi bị ung thư túi mật thì nồng độ bilirubin trong máu và urobilirubin trong nước tiểu tăng.
Chụp X-quang, MRI hoặc CT:
Xác định hình dạng, kích thước cũng như mức độ xâm lấn của khối u.
Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP):
Kiểm tra khối u và tìm kiếm những ống mật bị tắc.
Sinh thiết:
Sẽ lấy một mẫu mô nhỏ của khối u được kiểm tra để chẩn đoán ung thư.
Điều này rất quan trọng để có thể tìm ra nguyên nhân gây bệnh để giúp điều trị càng sớm càng tốt.
Phương pháp điều trị Ung thư túi mật hiệu quả
Phương pháp điều trị ung thư túi mật phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh, sức khỏe cũng như yêu cầu của người bệnh.
Mục tiêu của việc điều trị là loại bỏ tế bào ung thư ra khỏi túi mật, ngoài ra những biện pháp khác có thể giúp người bệnh kiểm soát được sự lây lan của bệnh và giúp người bệnh cảm thấy thoải mái nhất.
Phẫu thuật
Ở giai đoạn đầu, phẫu thuật thường là lựa chọn tối ưu.
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật: Khi tế bào ung thư chỉ mới nằm ở trong túi mật.
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật và một phần nhỏ của gan: Khi tế bào ung thư đã xâm lấn qua một phần nhỏ của gan.
Nếu khối u ở trong túi mật nhỏ và có thể được loại bỏ hoàn toàn sau khi phẫu thuật thì bệnh nhân không cần điều trị bổ sung.
Sau phẫu thuật mà tế bào ung thư vẫn còn thì có thể chỉ định phương pháp khác để điều trị.
Hóa trị
Hóa trị là một biện pháp điều trị ung thư bằng hóa chất, được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư hoặc kiểm soát sự phát triển của các khối u.
Hóa trị thường được sử dụng sau khi phẫu thuật nhưng vẫn còn sót lại tế bào ung thư.
Hóa trị còn được sử dụng để kiểm soát tế bào ung thư khi phẫu thuật không phải là lựa chọn đầu tiên.
Xạ trị
Xạ trị là biện pháp sử dụng một chùm năng lượng mạnh để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc làm chậm sự phát triển của chúng.
Xạ trị có thể được kết hợp với hóa trị sau khi phẫu thuật ung thư túi mật nhưng tế bào ung thư vẫn còn sót lại.
Xạ trị còn được sử dụng để kiểm soát tế bào ung thư khi phẫu thuật không phải là lựa chọn đầu tiên.
Liệu pháp nhắm mục tiêu
Liệu pháp nhắm mục tiêu là sử dụng thuốc để xác định và tiêu diệt các tế bào ung thư mà không gây tổn thương tới những tế bào khác.
Thuốc nhắm mục tiêu có thể là một lựa chọn cho những người bị ung thư túi mật giai đoạn cuối.
Liệu pháp miễn dịch
Liệu pháp miễn dịch là một phương pháp điều trị bằng cách sử dụng hệ thống miễn dịch của bệnh nhân để chống lại tế bào ung thư một cách hiệu quả.
Liệu pháp miễn dịch có thể là một lựa chọn để điều trị ung thư túi mật giai đoạn muộn.
Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa ung thư túi mật
Những thói quen sinh hoạt có thể giúp hạn chế diễn tiến của Ung thư túi mật
Chế độ sinh hoạt:
Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
Chế độ dinh dưỡng:
Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng. Tham khảo chế độ dinh dưỡng từ chuyên gia y tế.
Phương pháp phòng ngừa Ung thư túi mật hiệu quả
Hạn chế những chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá,…
Thường xuyên xây dựng chế độ ăn dinh dưỡng kết hợp luyện tập phù hợp giúp năng cao hệ miễn dịch, phòng ngừa bệnh.
Điều trị kịp thời những bệnh lý như: Viêm túi mật, sỏi mật, polyp túi mật,…
Tầm soát ung thư thường xuyên để kịp thời phát hiện và điều trị.
Triển vọng sống của bệnh nhân ung thư túi mật phụ thuộc vào giai đoạn.
Tỷ lệ sống sau 5 năm của ung thư túi mật ở từng giai đoạn, theo ASCO là:
Giai đoạn 0 (ung thư biểu mô tại chỗ): 80%.
Giai đoạn 1 (Tế bào ung thư chỉ nằm trong túi mật) 50%.
Giai đoạn 3 (Tế bao ung thư đã xâm lấn tới hạch bạch huyết): 8%.
Giai đoạn 4 (Tế bào ung thư đã di căn): Ít hơn 4%.
Đánh giá
Chưa có đánh giá nào.