U LYMPHO HODGKIN
00 days
21 hrs
40 mins
58 secs
U LYMPHO HODGKIN
(Bệnh Hodgkin)
U lymphô Hodgkin là một sự gia tăng ác tính các tế bào của hệ thống lưới lympho tại chỗ hoặc lan tràn, chủ yếu liên quan đến các tế bào hạch bạch huyết, lá lách, gan và tủy xương.
Triệu chứng thường gặp là nổi hạch không đau, đôi khi có sốt, đổ mồ hôi ban đêm, sụt cân không chủ ý, ngứa, lách to và gan to.
Chẩn đoán dựa trên sinh thiết hạch bạch huyết.
Đa số trường hợp có thể điều trị khỏi; điều trị bao gồm hóa trị cùng hoặc không cùng với các phương thức khác, gồm có liên hợp kháng thể-thuốc, trị liệu miễn dịch và xạ trị.
Tại Hoa Kỳ, người ta ước tính rằng vào năm 2023, khoảng 8.830 trường hợp mắc bệnh ung thư hạch Hodgkin mới sẽ được chẩn đoán và khoảng 900 người sẽ chết vì căn bệnh này.
Tỷ lệ nam:nữ là khoảng 1,2:1.
Ung lympho Hodgkin hiếm gặp trước 10 tuổi và phổ biến nhất ở độ tuổi từ 15 tuổi đến 40 tuổi; đỉnh thứ hai xảy ra ở người > 60 tuổi.
Sinh lý bệnh U Hodgkin
U lympho Hodgkin là kết quả từ việc chuyển đổi dòng các tế bào có nguồn gốc tế bào B, làm tăng các tế bào Reed-Sternberg hai nhân.
Nguyên nhân vẫn chưa được biết, nhưng tính nhạy cảm di truyền (ví dụ: tiền sử gia đình) và các yếu tố liên quan đến môi trường đóng một vai trò quan trọng.
Liên quan của môi trường đến u lympho Hodgkin bao gồm tiền sử điều trị bằng phenytoin, xạ trị hoặc hóa trị và nhiễm vi rút Epstein-Barr (EBV) hoặc HIV.
Những người có nguy cơ cao hơn thường sở hữu hoặc đang dùng
Một số loại ức chế miễn dịch (ví dụ: bệnh nhân dùng thuốc ức chế miễn dịch sau khi cấy ghép)
Rối loạn suy giảm miễn dịch.
Một số chứng rối loạn miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, bệnh celiac, hội chứng Sjogren, lupus ban đỏ toàn thân.
Hầu hết bệnh nhân bị một khiếm khuyết tiến triển chậm trong miễn dịch qua trung gian tế bào (chức năng tế bào T), khi bệnh tiến triển, góp phần gây ra các bệnh nhiễm khuẩn thông thường, nhiễm nấm, virut và nhiễm động vật nguyên sinh.
Miễn dịch dịch thể (sản xuất kháng thể) bị ức chế khi bệnh tiến triển.
Nhiễm khuẩn hoặc bệnh diễn tiến nặng có thể dẫn đến tử vong.
Các triệu chứng và dấu hiệu của u lympho Hodgkin
Hầu hết bệnh nhân bị u lympho Hodgkin có nổi hạch cổ không đau.
Mặc dù cơ chế chưa rõ ràng, đau có thể xảy ra ở các khu vực bị bệnh ngay sau khi uống đồ uống có cồn, do đó thỉnh thoảng cung cấp một chỉ dẫn sớm để chẩn đoán.
Các biểu hiện khác xuất hiện khi bệnh tiến triển lan tràn và hệ liên võng nội mô, thường ở vị trí kế tiếp nhau.
Ngứa dữ dội khó chịu các liệu pháp điều trị thông thường có thể xuất hiện sớm.
Các triệu chứng toàn thân bao gồm sốt, đổ mồ hôi vào ban đêm và chán ăn dẫn đến sụt cân không chủ ý (> 10% trọng lượng cơ thể trong 6 tháng trước), được gọi là "triệu chứng B".
Các triệu chứng B có ý nghĩa đối với tiên lượng và phân giai đoạn vì các triệu chứng này có thể biểu thị tổn thương các hạch bạch huyết bên trong (trung thất hoặc sau phúc mạc), nội tạng (gan) hoặc tủy xương.
Lách to thường xuất hiện;
Gan to không bình thường.
Sốt Pel-Ebstein (vài ngày sốt cao thường xuyên luân phiên với vài ngày đến vài tuần bình thường hoặc dưới nhiệt độ bình thường) đôi khi xảy ra.
Suy kiệt thường gặp khi bệnh tiến triển.
Tổn thương ở xương thường không có triệu chứng nhưng có thể gây ra các tổn thương tạo cốt bào đốt sống (đốt sống ngà) và hiếm khi gây đau kèm theo các tổn thương tiêu xương và gãy xương lún.
Các tổn thương nội sọ, dạ dày và da rất hiếm gặp và khi xuất hiện có thể gợi ý bệnh u lympho Hodgkin liên quan đến HIV không được kiểm soát.
Khối u chèn ép tại chỗ thường gây ra các triệu chứng và dấu hiệu, bao gồm:
Vàng da thứ phát do tắc đường mật trong hay ngoài gan.
Phù cục bộ (phù bù mạch) thứ phát do khối u làm tắc đường bạch huyết.
Khó thở và thở khò khè do chèn ép khí phế quản
Khó thở, ho và/hoặc cảm giác khó chịu ở ngực do thâm nhiễm nhu mô phổi, có thể giống với tình trạng đông đặc ở thùy hoặc viêm phế quản phổi
Xâm lấn màng cứng có thể gây chèn ép tủy dẫn đến liệt.
Hội chứng Horner và liệt thanh quản có thể xảy ra khi các hạch lympho tăng kích thước chèn ép thần kinh giao cảm cổ và thần kinh thanh quản.
Đau thần kinh do đè nén rễ thần kinh.
Chẩn đoán U lympho Hodgkin
Sinh thiết hạch bạch huyết
Chụp CT ngực, bụng và khung chậu
Chụp MRI nếu có triệu chứng thần kinh
U lymphô Hodgkin thường nghi ngờ ở những bệnh nhân bị nổi hạch không đau hoặc hạch trung thất được phát hiện trên chụp X-quang ngực thông thường.
Hạch bệnh lý tương tự có thể gặp trong trường hợp nhiễm khuẩn tăng sinh bạch cầu đơn nhân (EBV),nhiễm cytomegalovirus (CMV), toxoplasma, u lympho không Hodgkin hoặc bệnh bạch cầu.
Những dấu hiệu tương tự trên X quang ngực có thể là kết quả của ung thư phổi, bệnh sarcoid, hoặc bệnh lao.
Các bất thường trên phim chụp X quang ngực hoặc khám lâm sàng cần được xác nhận bằng chụp CT hoặc chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) ngực để chọn thủ thuật sinh thiết hiệu quả nhất.
Nếu chỉ có các hạch trung thất phì đại, có thể chỉ định nội soi trung thất, nội soi lồng ngực có hỗ trợ bằng video (VATS) hoặc thủ thuật Chamberlain (phẫu thuật mở lồng ngực trái hạn chế cho phép sinh thiết các hạch bạch huyết trung thất mà nội soi trung thất cổ không thể tiếp cận được).
Sinh thiết kim lõi có hướng dẫn CT cũng có thể được xem xét; chọc hút bằng kim nhỏ thường không thích hợp để chẩn đoán ung thư hạch Hodgkin.
Sinh thiết cho thấy các tế bào Reed-Sternberg (tế bào lớn, có hai nhân) trong quần thể tế bào có thâm nhiễm mô đệm không đồng nhất, bao gồm mô bào, tế bào lympho, bạch cầu mono, tương bào, bạch cầu ưa axit.
U lympho Hodgkin cổ điển có 4 phân nhóm mô bệnh học:
Xơ hóa thể nốt: Mô xơ dày đặc xung quanh các nốt của mô Hodgkin
Hỗn hợp tế bào: Một số lượng vừa phải các tế bào Reed-Sternberg và có sự xâm nhập mô đệm của nhiều loại tế bào.
Giàu lympho: Rất ít tế bào Reed-Sternberg nhưng nhiều tế bào B
Suy giảm bạch cầu lympho: Nhiều tế bào Reed-Sternberg cộng với xơ hóa lan rộng
U lympho Hodgkin chiếm ưu thế trên tế bào lympho thể nốt đã được phân loại lại thành u lympho tế bào B không Hodgkin theo Phân loại đồng thuận quốc tế và được gọi là u lympho tế bào B chiếm ưu thế trên tế bào lympho thể nốt.
Tổng phân tích máu ngoại vi (CBC) có chênh lệch, phosphatase kiềm, xét nghiệm chức năng thận, chức năng gan thường được thực hiện.
Kết quả xét nghiệm có thể không bình thường nhưng không có khả năng chẩn đoán.
Công thức máu có thể cho thấy tăng bạch cầu đa nhân nhẹ.
Giảm bạch cầu lympho có thể xảy ra sớm và nghiêm trọng khi bệnh tiến triển.
Tăng bạch cầu ái toan là phổ biến và cũng có thể có tăng tiểu cầu.
Thiếu máu thường gặp thiếu máu hồng cầu nhỏ và nặng hơn khi bệnh tiến triển.
Trong bệnh thiếu máu giai đoạn tiến triển, việc tái sử dụng sắt bị khiếm khuyết được đặc trưng bởi nồng độ sắt trong huyết thanh thấp, khả năng liên kết sắt thấp, nồng độ ferritin huyết thanh tăng và nồng độ sắt trong tủy xương tăng.
Giảm ba dòng tế bào máu gặp ở số ít trường hợp do xâm lấn tủy xương, thường gặp hơn ở thể phụ tan máu - tế bào lympho.
Có thể có nồng độ alkaline phosphatase huyết thanh tăng cao, nhưng mức độ cao không phải lúc nào cũng liên quan đến tủy xương hoặc gan.
Sự gia tăng phosphatase kiềm của bạch cầu, haptoglobin huyết thanh và các chất phản ứng giai đoạn cấp tính khác thường phản ánh sự hiện diện của các cytokine gây viêm do u lympho Hodgkin hoạt động.
Những chất này được đo và xét nghiệm đôi khi được thực hiện để đánh giá các triệu chứng không đặc hiệu và kết quả có thể gợi ý bệnh ung thư hạch Hodgkin;
Các chất này không được thực hiện trên tất cả bệnh nhân ung thư hạch.
Tốc độ máu lắng (ESR), một dấu hiệu gián tiếp của tình trạng viêm, thường được chỉ định và độ cao dự đoán kết quả ít thuận lợi hơn.
Tình trạng lách tăng cường hoat động có thể xảy ra ở những bệnh nhân lách to.
Chụp kết hợp fluorodeoxyglucose (FDG-PET/CT ngực, bụng và khung chậu là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được lựa chọn để đánh giá giai đoạn của u lympho Hodgkin.
Các tổn thương xương được phát hiện phổ biến hơn khi sử dụng phương pháp chụp FDG-PET.
Nếu không có kết hợp FDG-PET/CT, chụp CT vùng ngực, vùng bụng và vùng chậu được thực hiện.
Sinh thiết tủy xương thường chỉ thực hiện nếu không có kết quả chụp PET/CT và nếu kết quả có thể làm thay đổi cách xử lý bệnh.
Các xét nghiệm khác được thực hiện tùy thuộc vào kết quả khám lâm sàng và xét nghiệm (ví dụ, chụp MRI nếu có chèn ép tủy).
Các xét nghiệm được khuyến nghị khác bao gồm phân suất tống máu của tim nếu dự kiến sử dụng anthracycline và xét nghiệm chức năng phổi nếu việc sử dụng bleomycin đang được xem xét.
Phân giai đoạn
Sau khi chẩn đoán được xác định, cần đánh giá giai đoạn để có hướng điều trị.
Hệ thống phân giai đoạn Lugano thường được sử dụng.
Triệu chứng
Kết quả khám thực thể
Kết quả chẩn đoán hình ảnh, bao gồm CT ngực, bụng và xương chậu, và hình ảnh chức năng bằng FDG-PET
Đôi khi có dấu hiệu trên sinh thiết tủy xương
Phẫu thuật mở ổ bụng không cần thiết để phân giai đoạn.
Điều trị u lympho Hodgkin
Hóa trị
Liên hợp thuốc kháng thể (ví dụ: brentuximab vedotin)
Liệu pháp miễn dịch (ví dụ: chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch)
Liệu pháp bức xạ
Có thể cấy ghép tế bào gốc tự thân
Việc lựa chọn phương thức điều trị là phức tạp và phụ thuộc vào giai đoạn chính xác của bệnh.
Trước khi điều trị và khi có thể, bệnh nhân nên thảo luận về các phương án để bảo tồn khả năng sinh sản với bác sĩ chuyên khoa ung bướu và chuyên gia về sinh sản.
Điều trị ban đầu
Bệnh giai đoạn hạn chế thường được điều trị bằng phác đồ hoá trị viết tắt gồm doxorubicin (Adriamycin), bleomycin, vinblastine và dacarbazine (ABVD) kèm theo hoặc không kèm theo xạ trị.
Ở những bệnh nhân có khối trung thất lớn, có thể hóa trị kéo dài hơn hoặc bằng phác đồ khác và thường phải xạ trị.
Bleomycin thường tránh dùng ở bệnh nhân > 60 tuổi do tăng nguy cơ nhiễm độc phổi.
Bệnh giai đoạn tiến triển thường được điều trị bằng phác đồ dựa trên xương sống AVD.
Các phương án hợp lý có thể bao gồm ABVD, AVD (không bleomycin), BEACOPP (bleomycin, etoposide, doxorubicin, cyclophosphamide, vincristine, procarbazine và prednisone), AVD cộng với brentuximab vedotin và AVD cộng với nivolumab, sẵn sàng trở thành điều trị tiêu chuẩn mới.
Việc lựa chọn liệu pháp trong bệnh giai đoạn tiến triển được cá nhân hóa và dựa trên đặc điểm của bệnh nhân (ví dụ: giai đoạn bệnh, bệnh đi kèm), độc tính tiềm ẩn của thuốc và sở thích của bệnh nhân.
Những phương pháp thay thế này phần lớn dựa trên những phát hiện của các thử nghiệm phân nhóm ngẫu nhiên lớn.
Trong thử nghiệm RATHL (liệu pháp hiệu chỉnh theo đáp ứng trong u lympho Hodgkin tiến triển), bệnh nhân được điều trị bằng ABVD và những người có kết quả chụp PET âm tính sau 2 chu kỳ dùng 4 chu kỳ bổ sung bằng AVD (không có bleomycin), trong khi những người có kết quả chụp PET dương tính đã được chuyển sang dùng BEACOPP (bleomycin, etoposide, doxorubicin, cyclophosphamide, vincristine, procarbazine và prednisone.
Trong thử nghiệm ECHELON-1, những bệnh nhân được điều trị bằng AVD cộng với brentuximab vedotin liên hợp kháng thể kháng thể kháng CD30 có kết quả ưu việt hơn những bệnh nhân được điều trị bằng ABVD, với những bệnh nhân trẻ tuổi có nguy cơ cao hơn dường như được hưởng lợi nhiều hơn. Điều trị tối ưu cho bệnh nhân rất cao tuổi hoặc yếu không được chuẩn hóa.
Điều trị nối tiếp
Nhiều phác đồ hóa trị liệu bậc hai được coi là có thể chấp nhận được đối với những bệnh nhân sử dụng liệu pháp bậc một nhưng không hiệu quả.
Đối với những bệnh nhân đạt được đáp ứng tốt với liệu pháp điều trị bậc hai, cần cân nhắc hóa trị liều cao và cấy ghép tế bào gốc tự thân, trong khi những người không đáp ứng có thể là ứng cử viên cho các bước điều trị tiếp theo hoặc cấy ghép tế bào gốc dị sinh.
Brentuximab vedotin và thuốc ức chế điểm kiểm soát nivolumab và pembrolizumab có thể được sử dụng để điều trị cho bệnh nhân bị u lympho Hodgkin đã dùng ít nhất 2 hình thức trị liệu trước đó.
Các biến chứng của điều trị
Hoá trị liệu, đặc biệt với các tác nhân alkyl hóa như (mechlorethamine,cyclophosphamide, procarbazine) doxorubicin và etoposide, làm tăng nguy cơ bệnh bạch cầu, thường bệnh phát triển sau điều trị 3 đến 10 năm sau điều trị.
Xạ trị làm tăng nguy cơ mắc các khối u rắn ác tính (ví dụ: vú, đường tiêu hóa, phổi, tuyến giáp, mô mềm).
Xạ trị trung thất làm tăng nguy cơ xư vữa động mạch vành, bệnh van tim.
Bleomycin có thể gây tổn thương phổi, có thể nghiêm trọng và hiếm khi gây tử vong.
Brentuximab vedotin ức chế tủy và đặc biệt là khi phối hợp với vinblastine, có thể dẫn đến bệnh lý thần kinh ngoại vi kéo dài.
Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch có liên quan đến các độc tính liên quan đến miễn dịch.
Theo dõi sau điều trị
Tất cả các bệnh nhân không có PET âm tính khi kết thúc liệu pháp tấn công nên sinh thiết hoặc được theo dõi chặt chẽ bằng chụp ảnh nối tiếp; nếu bệnh còn sót lại, cần điều trị bổ sung.
Khi đã thuyên giảm, bệnh nhân cần được theo dõi các dấu hiệu và triệu chứng tái phát trong 5 năm.
Những người có biểu hiện tái phát, được định nghĩa là bệnh xuất hiện trở lại tại các vị trí đã mắc bệnh trước đó hoặc tại các vị trí mới, cần phải chụp PET/CT hoặc CT đơn thuần.
Không bắt buộc chẩn đoán hình ảnh thường quy, theo lịch trình ở những bệnh nhân không có triệu chứng.
TIÊN LƯỢNG U LYMPHO HODGKIN
Khoảng 85% đến 90% số bệnh nhân bị u lympho Hodgkin cổ điển giai đoạn giới hạn được chữa khỏi so với 75% đến 80% số bệnh nhân mắc bệnh ở giai đoạn tiến triển.
Giai đoạn hạn chế thường chia làm các nhóm tiên lượng tốt và xấu.
Bệnh không thuận lợi dựa trên các yếu tố nguy cơ, ví dụ:
Có bệnh nghiêm trọng
≥ 4 vị trí có tổn thương hạch
Tuổi > 50
Tốc độ máu lắng (ESR) > 50 mm/giờ không có triệu chứng B hoặc > 30 mm/giờ với triệu chứng B (sụt cân, sốt, đổ mồ hôi ban đêm)
Các yếu tố nguy cơ trong u lympho Hodgkin giai đoạn tiến triển bao gồm
Nam giới
Tuổi > 45 tuổi
Bệnh giai đoạn 4
Dấu hiệu viêm do khối u (albumin thấp, thiếu máu, tăng bạch cầu và giảm bạch cầu)
Tuy nhiên, vẫn cần phải xem xét lại việc lựa chọn các yếu tố nguy cơ nào để sử dụng trong ước tính tiên lượng.
Những bệnh nhân không đạt mức thuyên giảm hoàn toàn sau khi điều trị hoặc tái phát trong vòng 12 tháng có tiên lượng xấu.
Những điểm chính
U lympho Hodgkin có nguồn gốc từ tế bào B.
Bệnh nhân thường có biểu hiện sưng hạch không đau hoặc hạch cổ hoặc trung thất to ngẫu nhiên được phát hiện trên phim chụp X-quang ngực hoặc khám thực thể.
Sinh thiết phát hiện các tế bào Reed-Sternberg hai nhân.
Hầu hết bệnh nhân được chữa khỏi bằng liệu pháp hóa trị liệu kết hợp và đôi khi bổ sung các liệu pháp toàn thân hoặc xạ trị.
Các phương án điều trị tiếp theo bao gồm hóa trị liều cao, cấy ghép tế bào gốc tự thân hoặc brentuximab vedotin và các thuốc ức chế điểm kiểm soát, nivolumab và pembrolizumab.
UNG THƯ HẠCH BẠCH HUYẾT (U LYMPHO)
U lympho hay ung thư hạch bạch huyết (ung thư hạch) là một loại ung thư máu ảnh hưởng đến các tế bào lympho, một loại tế bào bạch cầu cấu thành một phần hệ miễn dịch và giúp chống nhiễm trùng.
Ở bệnh u lympho, tế bào lympho B (tế bào B) hoặc tế bào lympho T (tế bào T) có những thay đổi nguy hại và phát triển ngoài tầm kiểm soát.
Các tế bào lympho bất thường này lấn át những tế bào khỏe mạnh, làm ảnh hưởng đến chức năng bình thường của hệ miễn dịch.
U lympho bao gồm hai loại chính sau:
U lympho Hodgkin – thường gặp ở người lớn trẻ tuổi từ 15 - 30 tuổi và người lớn trên 50 tuổi
U lympho không Hogdkin – thường gặp ở người lớn tuổi hơn
U lympho có thể ảnh hưởng đến hệ bạch huyết, bao gồm các hạch bạch huyết, lá lách, tuyến ức và tủy xương, cũng như các cơ quan khác trong cơ thể.
U lympho Hodgkin:
Có nhiều loại u lympho Hodgkin, bao gồm những dạng hiếm gặp và khó xác định được.
Phân loại u lympho bao gồm:
Thể xơ nốt – thường gặp ở người lớn trẻ tuổi hơn là các nhóm tuổi khác
Thể nhiều tế bào lympho – thường gặp hơn ở nam giới
Thể ít tế bào lympho – hiếm gặp và tiến triển nhanh hơn
Thể hỗn hợp tế bào – thường gặp hơn ở nam giới trưởng thành
U lympho không Hodgkin:
Đây là một nhóm bệnh ác tính hỗn tạp của hệ bạch huyết. Loại u lympho không Hodgkin thường gặp nhất là u lympho tế bào B lớn lan tỏa.
Ung thư hạch bạch huyết gồm những giai đoạn nào?
U lympho bao gồm 4 giai đoạn chính:
Giai đoạn 1 – U lympho xảy ra ở 1 hạch bạch huyết, một nhóm hạch bạch huyết, hoặc 1 cơ quan.
Giai đoạn 2 – U lympho xảy ra ở 2 vùng hạch bạch huyết hoặc nhiều hơn, hoặc khi nó đã xâm lấn một cơ quan và các hạch bạch huyết xung quanh. Các điểm ung thư vẫn giới hạn ở một phía của cơ hoành.
Giai đoạn 3 – Ung thư lan ra cả hai phía của cơ hoành.
Giai đoạn 4 – Ung thư lan ra nhiều điểm ở 1 hoặc nhiều cơ quan và mô khác nhau.
Đây là giai đoạn cuối của u lympho Hodgkin và không chỉ ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết mà còn đến các phần khác trong cơ thể, như gan, phổi và xương.
Triệu chứng của ung thư hạch
Các tuyến bạch huyết phình to (sưng)
Mệt mỏi kéo dài
Sốt
Ra mồ hôi ban đêm
Khó thở
Sụt cân không rõ nguyên nhân
Kích ứng hoặc ngứa da
Nguyên nhân gây ung thư hạch bạch huyết
Nguyên nhân chính xác gây ra u lympho vẫn chưa được biết rõ, nhưng một số yếu tố nguy cơ có thể là:
Tuổi – một số loại u lympho thường phổ biến hơn ở người lớn trẻ tuổi, trong khi các loại khác thường được chẩn đoán nhiều nhất ở người từ 5 tuổi trở lên
Nam giới có nguy cơ cao gấp đôi nữ giới
Suy giảm hệ miễn dịch
Viêm nhiễm (ví dụ như virus Epstein-Barr và nhiễm Helicobacter pylori)
Rối loạn di truyền (ví dụ như hội chứng Wiskott-Aldrich)
U lympho xảy ra khi tế bào lympho bị đột biến và làm cho các tế bào bạch huyết trở nên bất thường và nhân lên rồi lan rộng ngoài tầm kiểm soát.
Các tế bào bạch huyết là các tế bào tự nhân lên và có tuổi thọ lâu hơn các tế bào bình thường.
Chúng cũng có xu hướng xâm nhập các mô bình thường xung quanh và có thể di căn đến những phần khác của cơ thể.
Chẩn đoán ung thư hạch
Bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm và thủ thuật sau đây để chẩn đoán u lympho Hodgkin:
Khám lâm sàng – để kiểm tra các hạch bạch huyết bị sưng
Xét nghiệm máu – để tìm các bất thường trong máu gợi ý khả năng ung thư
Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh – có thể bao gồm chụp X-quang và CT
Sinh thiết hạch bạch huyết – lấy ra một hạch bạch huyết để kiểm tra các tế bào bất thường (tế bào Reed-Sternberg) có trong hạch bạch huyết hay không
Sinh thiết tủy xương – lấy một mẫu tủy xương để tìm tế bào u lympho Hodgkin
Điều trị ung thư hạch
Việc điều trị u lympho tùy thuộc vào loại u lympho được chẩn đoán và mức độ nặng của bệnh.
Các lựa chọn điều trị bao gồm:
Hóa trị liệu
Thuốc trị liệu miễn dịch
Xạ trị
Liệu pháp nhắm đích
Liệu pháp tế bào T-CAR
Ghép tủy xương
Phẫu thuật
Ghép tủy xương
Thủ thuật ghép tủy xương hay ghép tế bào gốc được sử dụng để điều trị ung thư hạch.
Đối với u lympho Hodgkin, tủy xương bệnh được thay thế bằng các tế bào gốc khỏe mạnh giúp phát triển tủy xương mới.
Phương án này có thể được áp dụng nếu bệnh nhân tái phát u lympho Hodgkin sau khi điều trị.
Đối với u lympho không Hodgkin, các liều hóa trị và xạ trị cao được sử dụng để ức chế tủy xương.
Sau đó, tế bào tủy xương khỏe mạnh của bệnh nhân hoặc người hiến tặng sẽ được truyền vào máu để di chuyển tới xương nhằm tái tạo tủy xương.
Hóa trị liệu
Hóa trị là phương pháp sử dụng hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư hạch bạch huyết hiệu quả.
Bệnh nhân sẽ được cho dùng một hoặc kết hợp nhiều loại thuốc theo đường tiêm hoặc uống.
Thuốc hóa trị có thể di chuyển theo dòng máu đến gần như tất cả các vùng trên cơ thể.
Xạ trị
Xạ trị là phương pháp sử dụng các tia bức xạ năng lượng cao để phá hủy tế bào ung thư.
Trong điều trị u lympho Hodgkin, xạ trị thường được sử dụng sau hóa trị.
Thuốc trị liệu miễn dịch
Thuốc trị liệu miễn dịch là những loại thuốc nhằm tăng cường hệ miễn dịch của bệnh nhân để tiêu diệt tế bào ung thư hạch hoặc làm chậm sự phát triển của chúng.
Các loại thuốc như thalidomide (Thalomid) và lenalidomide (Revlimid) được cho là có khả năng chống lại tế bào ung thư bằng cách tác động vào hệ miễn dịch, tuy nhiên cơ chế hoạt động của chúng không rõ ràng.
Những loại thuốc trị liệu miễn dịch đôi khi được sử dụng để giúp điều trị một số dạng ung thư hạch nhất định, thường là sau khi đã thử các phương pháp điều trị khác.
Lenalidomide có thể được dùng kết hợp với rituximab hoặc tafasitamab.
Đây là những loại thuốc dạng viên dùng hàng ngày.
Liệu pháp tế bào CAR-T
Liệu pháp tế bào CAR-T là phương pháp mới trong điều trị một số dạng u lympho tế bào B lớn lan tỏa.
Quá trình thực hiện liệu pháp này sẽ mất vài tuần.
Đầu tiên, tế bào T được thu thập từ máu bệnh nhân và điều chỉnh trong phòng thí nghiệm.
Những tế bào này được gắn thêm thụ thể kháng nguyên dạng khảm CAR lên bề mặt, sau đó nhân lên và truyền lại vào máu bệnh nhân nhằm tìm kiếm và tấn công các tế bào ung thư hạch.
Liệu pháp tế bào CAR-T được cân nhắc nếu tình trạng u lympho tế bào B lớn lan tỏa không đáp ứng các phương pháp điều trị khác, hoặc ung thư hạch tái phát, kéo dài dai dẳng hoặc khó điều trị.
Biện pháp tự chăm sóc tại nhà
Thay đổi hoặc duy trì lối sống tích cực có thể góp phần ngăn ngừa và hạn chế ung thư hạch.
Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị và kịp thời trao đổi với bác sĩ về những vấn đề phát sinh, bạn có thể tăng cường tập thể dục, điều chỉnh chế độ ăn nhiều chất xơ, rau xanh, hoa quả, không hút thuốc, v.v. để nâng cao sức khỏe, chiến đấu chống lại bệnh ung thư.
(Bệnh Hodgkin)
U lymphô Hodgkin là một sự gia tăng ác tính các tế bào của hệ thống lưới lympho tại chỗ hoặc lan tràn, chủ yếu liên quan đến các tế bào hạch bạch huyết, lá lách, gan và tủy xương.
Triệu chứng thường gặp là nổi hạch không đau, đôi khi có sốt, đổ mồ hôi ban đêm, sụt cân không chủ ý, ngứa, lách to và gan to.
Chẩn đoán dựa trên sinh thiết hạch bạch huyết.
Đa số trường hợp có thể điều trị khỏi; điều trị bao gồm hóa trị cùng hoặc không cùng với các phương thức khác, gồm có liên hợp kháng thể-thuốc, trị liệu miễn dịch và xạ trị.
Tại Hoa Kỳ, người ta ước tính rằng vào năm 2023, khoảng 8.830 trường hợp mắc bệnh ung thư hạch Hodgkin mới sẽ được chẩn đoán và khoảng 900 người sẽ chết vì căn bệnh này.
Tỷ lệ nam:nữ là khoảng 1,2:1.
Ung lympho Hodgkin hiếm gặp trước 10 tuổi và phổ biến nhất ở độ tuổi từ 15 tuổi đến 40 tuổi; đỉnh thứ hai xảy ra ở người > 60 tuổi.
Sinh lý bệnh U Hodgkin
U lympho Hodgkin là kết quả từ việc chuyển đổi dòng các tế bào có nguồn gốc tế bào B, làm tăng các tế bào Reed-Sternberg hai nhân.
Nguyên nhân vẫn chưa được biết, nhưng tính nhạy cảm di truyền (ví dụ: tiền sử gia đình) và các yếu tố liên quan đến môi trường đóng một vai trò quan trọng.
Liên quan của môi trường đến u lympho Hodgkin bao gồm tiền sử điều trị bằng phenytoin, xạ trị hoặc hóa trị và nhiễm vi rút Epstein-Barr (EBV) hoặc HIV.
Những người có nguy cơ cao hơn thường sở hữu hoặc đang dùng
Một số loại ức chế miễn dịch (ví dụ: bệnh nhân dùng thuốc ức chế miễn dịch sau khi cấy ghép)
Rối loạn suy giảm miễn dịch.
Một số chứng rối loạn miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, bệnh celiac, hội chứng Sjogren, lupus ban đỏ toàn thân.
Hầu hết bệnh nhân bị một khiếm khuyết tiến triển chậm trong miễn dịch qua trung gian tế bào (chức năng tế bào T), khi bệnh tiến triển, góp phần gây ra các bệnh nhiễm khuẩn thông thường, nhiễm nấm, virut và nhiễm động vật nguyên sinh.
Miễn dịch dịch thể (sản xuất kháng thể) bị ức chế khi bệnh tiến triển.
Nhiễm khuẩn hoặc bệnh diễn tiến nặng có thể dẫn đến tử vong.
Các triệu chứng và dấu hiệu của u lympho Hodgkin
Hầu hết bệnh nhân bị u lympho Hodgkin có nổi hạch cổ không đau.
Mặc dù cơ chế chưa rõ ràng, đau có thể xảy ra ở các khu vực bị bệnh ngay sau khi uống đồ uống có cồn, do đó thỉnh thoảng cung cấp một chỉ dẫn sớm để chẩn đoán.
Các biểu hiện khác xuất hiện khi bệnh tiến triển lan tràn và hệ liên võng nội mô, thường ở vị trí kế tiếp nhau.
Ngứa dữ dội khó chịu các liệu pháp điều trị thông thường có thể xuất hiện sớm.
Các triệu chứng toàn thân bao gồm sốt, đổ mồ hôi vào ban đêm và chán ăn dẫn đến sụt cân không chủ ý (> 10% trọng lượng cơ thể trong 6 tháng trước), được gọi là "triệu chứng B".
Các triệu chứng B có ý nghĩa đối với tiên lượng và phân giai đoạn vì các triệu chứng này có thể biểu thị tổn thương các hạch bạch huyết bên trong (trung thất hoặc sau phúc mạc), nội tạng (gan) hoặc tủy xương.
Lách to thường xuất hiện;
Gan to không bình thường.
Sốt Pel-Ebstein (vài ngày sốt cao thường xuyên luân phiên với vài ngày đến vài tuần bình thường hoặc dưới nhiệt độ bình thường) đôi khi xảy ra.
Suy kiệt thường gặp khi bệnh tiến triển.
Tổn thương ở xương thường không có triệu chứng nhưng có thể gây ra các tổn thương tạo cốt bào đốt sống (đốt sống ngà) và hiếm khi gây đau kèm theo các tổn thương tiêu xương và gãy xương lún.
Các tổn thương nội sọ, dạ dày và da rất hiếm gặp và khi xuất hiện có thể gợi ý bệnh u lympho Hodgkin liên quan đến HIV không được kiểm soát.
Khối u chèn ép tại chỗ thường gây ra các triệu chứng và dấu hiệu, bao gồm:
Vàng da thứ phát do tắc đường mật trong hay ngoài gan.
Phù cục bộ (phù bù mạch) thứ phát do khối u làm tắc đường bạch huyết.
Khó thở và thở khò khè do chèn ép khí phế quản
Khó thở, ho và/hoặc cảm giác khó chịu ở ngực do thâm nhiễm nhu mô phổi, có thể giống với tình trạng đông đặc ở thùy hoặc viêm phế quản phổi
Xâm lấn màng cứng có thể gây chèn ép tủy dẫn đến liệt.
Hội chứng Horner và liệt thanh quản có thể xảy ra khi các hạch lympho tăng kích thước chèn ép thần kinh giao cảm cổ và thần kinh thanh quản.
Đau thần kinh do đè nén rễ thần kinh.
Chẩn đoán U lympho Hodgkin
Sinh thiết hạch bạch huyết
Chụp CT ngực, bụng và khung chậu
Chụp MRI nếu có triệu chứng thần kinh
U lymphô Hodgkin thường nghi ngờ ở những bệnh nhân bị nổi hạch không đau hoặc hạch trung thất được phát hiện trên chụp X-quang ngực thông thường.
Hạch bệnh lý tương tự có thể gặp trong trường hợp nhiễm khuẩn tăng sinh bạch cầu đơn nhân (EBV),nhiễm cytomegalovirus (CMV), toxoplasma, u lympho không Hodgkin hoặc bệnh bạch cầu.
Những dấu hiệu tương tự trên X quang ngực có thể là kết quả của ung thư phổi, bệnh sarcoid, hoặc bệnh lao.
Các bất thường trên phim chụp X quang ngực hoặc khám lâm sàng cần được xác nhận bằng chụp CT hoặc chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) ngực để chọn thủ thuật sinh thiết hiệu quả nhất.
Nếu chỉ có các hạch trung thất phì đại, có thể chỉ định nội soi trung thất, nội soi lồng ngực có hỗ trợ bằng video (VATS) hoặc thủ thuật Chamberlain (phẫu thuật mở lồng ngực trái hạn chế cho phép sinh thiết các hạch bạch huyết trung thất mà nội soi trung thất cổ không thể tiếp cận được).
Sinh thiết kim lõi có hướng dẫn CT cũng có thể được xem xét; chọc hút bằng kim nhỏ thường không thích hợp để chẩn đoán ung thư hạch Hodgkin.
Sinh thiết cho thấy các tế bào Reed-Sternberg (tế bào lớn, có hai nhân) trong quần thể tế bào có thâm nhiễm mô đệm không đồng nhất, bao gồm mô bào, tế bào lympho, bạch cầu mono, tương bào, bạch cầu ưa axit.
U lympho Hodgkin cổ điển có 4 phân nhóm mô bệnh học:
Xơ hóa thể nốt: Mô xơ dày đặc xung quanh các nốt của mô Hodgkin
Hỗn hợp tế bào: Một số lượng vừa phải các tế bào Reed-Sternberg và có sự xâm nhập mô đệm của nhiều loại tế bào.
Giàu lympho: Rất ít tế bào Reed-Sternberg nhưng nhiều tế bào B
Suy giảm bạch cầu lympho: Nhiều tế bào Reed-Sternberg cộng với xơ hóa lan rộng
U lympho Hodgkin chiếm ưu thế trên tế bào lympho thể nốt đã được phân loại lại thành u lympho tế bào B không Hodgkin theo Phân loại đồng thuận quốc tế và được gọi là u lympho tế bào B chiếm ưu thế trên tế bào lympho thể nốt.
Tổng phân tích máu ngoại vi (CBC) có chênh lệch, phosphatase kiềm, xét nghiệm chức năng thận, chức năng gan thường được thực hiện.
Kết quả xét nghiệm có thể không bình thường nhưng không có khả năng chẩn đoán.
Công thức máu có thể cho thấy tăng bạch cầu đa nhân nhẹ.
Giảm bạch cầu lympho có thể xảy ra sớm và nghiêm trọng khi bệnh tiến triển.
Tăng bạch cầu ái toan là phổ biến và cũng có thể có tăng tiểu cầu.
Thiếu máu thường gặp thiếu máu hồng cầu nhỏ và nặng hơn khi bệnh tiến triển.
Trong bệnh thiếu máu giai đoạn tiến triển, việc tái sử dụng sắt bị khiếm khuyết được đặc trưng bởi nồng độ sắt trong huyết thanh thấp, khả năng liên kết sắt thấp, nồng độ ferritin huyết thanh tăng và nồng độ sắt trong tủy xương tăng.
Giảm ba dòng tế bào máu gặp ở số ít trường hợp do xâm lấn tủy xương, thường gặp hơn ở thể phụ tan máu - tế bào lympho.
Có thể có nồng độ alkaline phosphatase huyết thanh tăng cao, nhưng mức độ cao không phải lúc nào cũng liên quan đến tủy xương hoặc gan.
Sự gia tăng phosphatase kiềm của bạch cầu, haptoglobin huyết thanh và các chất phản ứng giai đoạn cấp tính khác thường phản ánh sự hiện diện của các cytokine gây viêm do u lympho Hodgkin hoạt động.
Những chất này được đo và xét nghiệm đôi khi được thực hiện để đánh giá các triệu chứng không đặc hiệu và kết quả có thể gợi ý bệnh ung thư hạch Hodgkin;
Các chất này không được thực hiện trên tất cả bệnh nhân ung thư hạch.
Tốc độ máu lắng (ESR), một dấu hiệu gián tiếp của tình trạng viêm, thường được chỉ định và độ cao dự đoán kết quả ít thuận lợi hơn.
Tình trạng lách tăng cường hoat động có thể xảy ra ở những bệnh nhân lách to.
Chụp kết hợp fluorodeoxyglucose (FDG-PET/CT ngực, bụng và khung chậu là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được lựa chọn để đánh giá giai đoạn của u lympho Hodgkin.
Các tổn thương xương được phát hiện phổ biến hơn khi sử dụng phương pháp chụp FDG-PET.
Nếu không có kết hợp FDG-PET/CT, chụp CT vùng ngực, vùng bụng và vùng chậu được thực hiện.
Sinh thiết tủy xương thường chỉ thực hiện nếu không có kết quả chụp PET/CT và nếu kết quả có thể làm thay đổi cách xử lý bệnh.
Các xét nghiệm khác được thực hiện tùy thuộc vào kết quả khám lâm sàng và xét nghiệm (ví dụ, chụp MRI nếu có chèn ép tủy).
Các xét nghiệm được khuyến nghị khác bao gồm phân suất tống máu của tim nếu dự kiến sử dụng anthracycline và xét nghiệm chức năng phổi nếu việc sử dụng bleomycin đang được xem xét.
Phân giai đoạn
Sau khi chẩn đoán được xác định, cần đánh giá giai đoạn để có hướng điều trị.
Hệ thống phân giai đoạn Lugano thường được sử dụng.
Triệu chứng
Kết quả khám thực thể
Kết quả chẩn đoán hình ảnh, bao gồm CT ngực, bụng và xương chậu, và hình ảnh chức năng bằng FDG-PET
Đôi khi có dấu hiệu trên sinh thiết tủy xương
Phẫu thuật mở ổ bụng không cần thiết để phân giai đoạn.
Điều trị u lympho Hodgkin
Hóa trị
Liên hợp thuốc kháng thể (ví dụ: brentuximab vedotin)
Liệu pháp miễn dịch (ví dụ: chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch)
Liệu pháp bức xạ
Có thể cấy ghép tế bào gốc tự thân
Việc lựa chọn phương thức điều trị là phức tạp và phụ thuộc vào giai đoạn chính xác của bệnh.
Trước khi điều trị và khi có thể, bệnh nhân nên thảo luận về các phương án để bảo tồn khả năng sinh sản với bác sĩ chuyên khoa ung bướu và chuyên gia về sinh sản.
Điều trị ban đầu
Bệnh giai đoạn hạn chế thường được điều trị bằng phác đồ hoá trị viết tắt gồm doxorubicin (Adriamycin), bleomycin, vinblastine và dacarbazine (ABVD) kèm theo hoặc không kèm theo xạ trị.
Ở những bệnh nhân có khối trung thất lớn, có thể hóa trị kéo dài hơn hoặc bằng phác đồ khác và thường phải xạ trị.
Bleomycin thường tránh dùng ở bệnh nhân > 60 tuổi do tăng nguy cơ nhiễm độc phổi.
Bệnh giai đoạn tiến triển thường được điều trị bằng phác đồ dựa trên xương sống AVD.
Các phương án hợp lý có thể bao gồm ABVD, AVD (không bleomycin), BEACOPP (bleomycin, etoposide, doxorubicin, cyclophosphamide, vincristine, procarbazine và prednisone), AVD cộng với brentuximab vedotin và AVD cộng với nivolumab, sẵn sàng trở thành điều trị tiêu chuẩn mới.
Việc lựa chọn liệu pháp trong bệnh giai đoạn tiến triển được cá nhân hóa và dựa trên đặc điểm của bệnh nhân (ví dụ: giai đoạn bệnh, bệnh đi kèm), độc tính tiềm ẩn của thuốc và sở thích của bệnh nhân.
Những phương pháp thay thế này phần lớn dựa trên những phát hiện của các thử nghiệm phân nhóm ngẫu nhiên lớn.
Trong thử nghiệm RATHL (liệu pháp hiệu chỉnh theo đáp ứng trong u lympho Hodgkin tiến triển), bệnh nhân được điều trị bằng ABVD và những người có kết quả chụp PET âm tính sau 2 chu kỳ dùng 4 chu kỳ bổ sung bằng AVD (không có bleomycin), trong khi những người có kết quả chụp PET dương tính đã được chuyển sang dùng BEACOPP (bleomycin, etoposide, doxorubicin, cyclophosphamide, vincristine, procarbazine và prednisone.
Trong thử nghiệm ECHELON-1, những bệnh nhân được điều trị bằng AVD cộng với brentuximab vedotin liên hợp kháng thể kháng thể kháng CD30 có kết quả ưu việt hơn những bệnh nhân được điều trị bằng ABVD, với những bệnh nhân trẻ tuổi có nguy cơ cao hơn dường như được hưởng lợi nhiều hơn. Điều trị tối ưu cho bệnh nhân rất cao tuổi hoặc yếu không được chuẩn hóa.
Điều trị nối tiếp
Nhiều phác đồ hóa trị liệu bậc hai được coi là có thể chấp nhận được đối với những bệnh nhân sử dụng liệu pháp bậc một nhưng không hiệu quả.
Đối với những bệnh nhân đạt được đáp ứng tốt với liệu pháp điều trị bậc hai, cần cân nhắc hóa trị liều cao và cấy ghép tế bào gốc tự thân, trong khi những người không đáp ứng có thể là ứng cử viên cho các bước điều trị tiếp theo hoặc cấy ghép tế bào gốc dị sinh.
Brentuximab vedotin và thuốc ức chế điểm kiểm soát nivolumab và pembrolizumab có thể được sử dụng để điều trị cho bệnh nhân bị u lympho Hodgkin đã dùng ít nhất 2 hình thức trị liệu trước đó.
Các biến chứng của điều trị
Hoá trị liệu, đặc biệt với các tác nhân alkyl hóa như (mechlorethamine,cyclophosphamide, procarbazine) doxorubicin và etoposide, làm tăng nguy cơ bệnh bạch cầu, thường bệnh phát triển sau điều trị 3 đến 10 năm sau điều trị.
Xạ trị làm tăng nguy cơ mắc các khối u rắn ác tính (ví dụ: vú, đường tiêu hóa, phổi, tuyến giáp, mô mềm).
Xạ trị trung thất làm tăng nguy cơ xư vữa động mạch vành, bệnh van tim.
Bleomycin có thể gây tổn thương phổi, có thể nghiêm trọng và hiếm khi gây tử vong.
Brentuximab vedotin ức chế tủy và đặc biệt là khi phối hợp với vinblastine, có thể dẫn đến bệnh lý thần kinh ngoại vi kéo dài.
Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch có liên quan đến các độc tính liên quan đến miễn dịch.
Theo dõi sau điều trị
Tất cả các bệnh nhân không có PET âm tính khi kết thúc liệu pháp tấn công nên sinh thiết hoặc được theo dõi chặt chẽ bằng chụp ảnh nối tiếp; nếu bệnh còn sót lại, cần điều trị bổ sung.
Khi đã thuyên giảm, bệnh nhân cần được theo dõi các dấu hiệu và triệu chứng tái phát trong 5 năm.
Những người có biểu hiện tái phát, được định nghĩa là bệnh xuất hiện trở lại tại các vị trí đã mắc bệnh trước đó hoặc tại các vị trí mới, cần phải chụp PET/CT hoặc CT đơn thuần.
Không bắt buộc chẩn đoán hình ảnh thường quy, theo lịch trình ở những bệnh nhân không có triệu chứng.
TIÊN LƯỢNG U LYMPHO HODGKIN
Khoảng 85% đến 90% số bệnh nhân bị u lympho Hodgkin cổ điển giai đoạn giới hạn được chữa khỏi so với 75% đến 80% số bệnh nhân mắc bệnh ở giai đoạn tiến triển.
Giai đoạn hạn chế thường chia làm các nhóm tiên lượng tốt và xấu.
Bệnh không thuận lợi dựa trên các yếu tố nguy cơ, ví dụ:
Có bệnh nghiêm trọng
≥ 4 vị trí có tổn thương hạch
Tuổi > 50
Tốc độ máu lắng (ESR) > 50 mm/giờ không có triệu chứng B hoặc > 30 mm/giờ với triệu chứng B (sụt cân, sốt, đổ mồ hôi ban đêm)
Các yếu tố nguy cơ trong u lympho Hodgkin giai đoạn tiến triển bao gồm
Nam giới
Tuổi > 45 tuổi
Bệnh giai đoạn 4
Dấu hiệu viêm do khối u (albumin thấp, thiếu máu, tăng bạch cầu và giảm bạch cầu)
Tuy nhiên, vẫn cần phải xem xét lại việc lựa chọn các yếu tố nguy cơ nào để sử dụng trong ước tính tiên lượng.
Những bệnh nhân không đạt mức thuyên giảm hoàn toàn sau khi điều trị hoặc tái phát trong vòng 12 tháng có tiên lượng xấu.
Những điểm chính
U lympho Hodgkin có nguồn gốc từ tế bào B.
Bệnh nhân thường có biểu hiện sưng hạch không đau hoặc hạch cổ hoặc trung thất to ngẫu nhiên được phát hiện trên phim chụp X-quang ngực hoặc khám thực thể.
Sinh thiết phát hiện các tế bào Reed-Sternberg hai nhân.
Hầu hết bệnh nhân được chữa khỏi bằng liệu pháp hóa trị liệu kết hợp và đôi khi bổ sung các liệu pháp toàn thân hoặc xạ trị.
Các phương án điều trị tiếp theo bao gồm hóa trị liều cao, cấy ghép tế bào gốc tự thân hoặc brentuximab vedotin và các thuốc ức chế điểm kiểm soát, nivolumab và pembrolizumab.
UNG THƯ HẠCH BẠCH HUYẾT (U LYMPHO)
U lympho hay ung thư hạch bạch huyết (ung thư hạch) là một loại ung thư máu ảnh hưởng đến các tế bào lympho, một loại tế bào bạch cầu cấu thành một phần hệ miễn dịch và giúp chống nhiễm trùng.
Ở bệnh u lympho, tế bào lympho B (tế bào B) hoặc tế bào lympho T (tế bào T) có những thay đổi nguy hại và phát triển ngoài tầm kiểm soát.
Các tế bào lympho bất thường này lấn át những tế bào khỏe mạnh, làm ảnh hưởng đến chức năng bình thường của hệ miễn dịch.
U lympho bao gồm hai loại chính sau:
U lympho Hodgkin – thường gặp ở người lớn trẻ tuổi từ 15 - 30 tuổi và người lớn trên 50 tuổi
U lympho không Hogdkin – thường gặp ở người lớn tuổi hơn
U lympho có thể ảnh hưởng đến hệ bạch huyết, bao gồm các hạch bạch huyết, lá lách, tuyến ức và tủy xương, cũng như các cơ quan khác trong cơ thể.
U lympho Hodgkin:
Có nhiều loại u lympho Hodgkin, bao gồm những dạng hiếm gặp và khó xác định được.
Phân loại u lympho bao gồm:
Thể xơ nốt – thường gặp ở người lớn trẻ tuổi hơn là các nhóm tuổi khác
Thể nhiều tế bào lympho – thường gặp hơn ở nam giới
Thể ít tế bào lympho – hiếm gặp và tiến triển nhanh hơn
Thể hỗn hợp tế bào – thường gặp hơn ở nam giới trưởng thành
U lympho không Hodgkin:
Đây là một nhóm bệnh ác tính hỗn tạp của hệ bạch huyết. Loại u lympho không Hodgkin thường gặp nhất là u lympho tế bào B lớn lan tỏa.
Ung thư hạch bạch huyết gồm những giai đoạn nào?
U lympho bao gồm 4 giai đoạn chính:
Giai đoạn 1 – U lympho xảy ra ở 1 hạch bạch huyết, một nhóm hạch bạch huyết, hoặc 1 cơ quan.
Giai đoạn 2 – U lympho xảy ra ở 2 vùng hạch bạch huyết hoặc nhiều hơn, hoặc khi nó đã xâm lấn một cơ quan và các hạch bạch huyết xung quanh. Các điểm ung thư vẫn giới hạn ở một phía của cơ hoành.
Giai đoạn 3 – Ung thư lan ra cả hai phía của cơ hoành.
Giai đoạn 4 – Ung thư lan ra nhiều điểm ở 1 hoặc nhiều cơ quan và mô khác nhau.
Đây là giai đoạn cuối của u lympho Hodgkin và không chỉ ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết mà còn đến các phần khác trong cơ thể, như gan, phổi và xương.
Triệu chứng của ung thư hạch
Các tuyến bạch huyết phình to (sưng)
Mệt mỏi kéo dài
Sốt
Ra mồ hôi ban đêm
Khó thở
Sụt cân không rõ nguyên nhân
Kích ứng hoặc ngứa da
Nguyên nhân gây ung thư hạch bạch huyết
Nguyên nhân chính xác gây ra u lympho vẫn chưa được biết rõ, nhưng một số yếu tố nguy cơ có thể là:
Tuổi – một số loại u lympho thường phổ biến hơn ở người lớn trẻ tuổi, trong khi các loại khác thường được chẩn đoán nhiều nhất ở người từ 5 tuổi trở lên
Nam giới có nguy cơ cao gấp đôi nữ giới
Suy giảm hệ miễn dịch
Viêm nhiễm (ví dụ như virus Epstein-Barr và nhiễm Helicobacter pylori)
Rối loạn di truyền (ví dụ như hội chứng Wiskott-Aldrich)
U lympho xảy ra khi tế bào lympho bị đột biến và làm cho các tế bào bạch huyết trở nên bất thường và nhân lên rồi lan rộng ngoài tầm kiểm soát.
Các tế bào bạch huyết là các tế bào tự nhân lên và có tuổi thọ lâu hơn các tế bào bình thường.
Chúng cũng có xu hướng xâm nhập các mô bình thường xung quanh và có thể di căn đến những phần khác của cơ thể.
Chẩn đoán ung thư hạch
Bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm và thủ thuật sau đây để chẩn đoán u lympho Hodgkin:
Khám lâm sàng – để kiểm tra các hạch bạch huyết bị sưng
Xét nghiệm máu – để tìm các bất thường trong máu gợi ý khả năng ung thư
Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh – có thể bao gồm chụp X-quang và CT
Sinh thiết hạch bạch huyết – lấy ra một hạch bạch huyết để kiểm tra các tế bào bất thường (tế bào Reed-Sternberg) có trong hạch bạch huyết hay không
Sinh thiết tủy xương – lấy một mẫu tủy xương để tìm tế bào u lympho Hodgkin
Điều trị ung thư hạch
Việc điều trị u lympho tùy thuộc vào loại u lympho được chẩn đoán và mức độ nặng của bệnh.
Các lựa chọn điều trị bao gồm:
Hóa trị liệu
Thuốc trị liệu miễn dịch
Xạ trị
Liệu pháp nhắm đích
Liệu pháp tế bào T-CAR
Ghép tủy xương
Phẫu thuật
Ghép tủy xương
Thủ thuật ghép tủy xương hay ghép tế bào gốc được sử dụng để điều trị ung thư hạch.
Đối với u lympho Hodgkin, tủy xương bệnh được thay thế bằng các tế bào gốc khỏe mạnh giúp phát triển tủy xương mới.
Phương án này có thể được áp dụng nếu bệnh nhân tái phát u lympho Hodgkin sau khi điều trị.
Đối với u lympho không Hodgkin, các liều hóa trị và xạ trị cao được sử dụng để ức chế tủy xương.
Sau đó, tế bào tủy xương khỏe mạnh của bệnh nhân hoặc người hiến tặng sẽ được truyền vào máu để di chuyển tới xương nhằm tái tạo tủy xương.
Hóa trị liệu
Hóa trị là phương pháp sử dụng hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư hạch bạch huyết hiệu quả.
Bệnh nhân sẽ được cho dùng một hoặc kết hợp nhiều loại thuốc theo đường tiêm hoặc uống.
Thuốc hóa trị có thể di chuyển theo dòng máu đến gần như tất cả các vùng trên cơ thể.
Xạ trị
Xạ trị là phương pháp sử dụng các tia bức xạ năng lượng cao để phá hủy tế bào ung thư.
Trong điều trị u lympho Hodgkin, xạ trị thường được sử dụng sau hóa trị.
Thuốc trị liệu miễn dịch
Thuốc trị liệu miễn dịch là những loại thuốc nhằm tăng cường hệ miễn dịch của bệnh nhân để tiêu diệt tế bào ung thư hạch hoặc làm chậm sự phát triển của chúng.
Các loại thuốc như thalidomide (Thalomid) và lenalidomide (Revlimid) được cho là có khả năng chống lại tế bào ung thư bằng cách tác động vào hệ miễn dịch, tuy nhiên cơ chế hoạt động của chúng không rõ ràng.
Những loại thuốc trị liệu miễn dịch đôi khi được sử dụng để giúp điều trị một số dạng ung thư hạch nhất định, thường là sau khi đã thử các phương pháp điều trị khác.
Lenalidomide có thể được dùng kết hợp với rituximab hoặc tafasitamab.
Đây là những loại thuốc dạng viên dùng hàng ngày.
Liệu pháp tế bào CAR-T
Liệu pháp tế bào CAR-T là phương pháp mới trong điều trị một số dạng u lympho tế bào B lớn lan tỏa.
Quá trình thực hiện liệu pháp này sẽ mất vài tuần.
Đầu tiên, tế bào T được thu thập từ máu bệnh nhân và điều chỉnh trong phòng thí nghiệm.
Những tế bào này được gắn thêm thụ thể kháng nguyên dạng khảm CAR lên bề mặt, sau đó nhân lên và truyền lại vào máu bệnh nhân nhằm tìm kiếm và tấn công các tế bào ung thư hạch.
Liệu pháp tế bào CAR-T được cân nhắc nếu tình trạng u lympho tế bào B lớn lan tỏa không đáp ứng các phương pháp điều trị khác, hoặc ung thư hạch tái phát, kéo dài dai dẳng hoặc khó điều trị.
Biện pháp tự chăm sóc tại nhà
Thay đổi hoặc duy trì lối sống tích cực có thể góp phần ngăn ngừa và hạn chế ung thư hạch.
Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị và kịp thời trao đổi với bác sĩ về những vấn đề phát sinh, bạn có thể tăng cường tập thể dục, điều chỉnh chế độ ăn nhiều chất xơ, rau xanh, hoa quả, không hút thuốc, v.v. để nâng cao sức khỏe, chiến đấu chống lại bệnh ung thư.
Đánh giá
Chưa có đánh giá nào.